Thơ là gì? Vì sao người ta yêu thơ như máu thịt, sao những kẻ sĩ khắp nơi đều chọn thơ làm nơi nương náu tâm tư vĩnh cửu. Nếu thế gian không có thơ, cuộc sống sẽ tẻ nhạt biết bao. Trên đồng cỏ mênh mông, trên những triền đê đón gió đầu hạ, ta có thể nghe thấy tiếng thơ vì đó là tiếng lòng. Thơ là men rượu của đời, là cung đàn tình ái, là gã say đi tìm chân thiện mỹ. Thơ là dạng gốc của văn chương, là tấm gương của tâm hồn, là tiếng nói của tình cảm con người, những rung động của trái tim trước cuộc đời. Thơ là kết quả của quá trình nuôi dưỡng cảm hứng, thai nghén để tạo ra một thế giới sinh động, hấp dẫn. Thơ mang đậm dấu ấn cá nhân của người sáng tạo, chứa đựng tình cảm, cảm xúc riêng. Có ý kiến cho rằng: “Đọc một câu thơ hay, người ta không thấy câu thơ, chỉ còn thấy tình người trong đó.” Đến với bài thơ “Nói với con” của nhà thơ Y Phương, ta cảm nhận được tình người sâu đậm, chứa đựng biết bao cảm xúc, tình cảm.
Tác phẩm văn học giống như con quay kỳ lạ, chỉ có thể xuất hiện khi có sự đọc. Tác phẩm văn học kéo dài chừng nào sự đọc còn tiếp tục (J. Paul Sartre). Sự đọc là quá trình tiếp nhận, tìm hiểu, suy ngẫm thi phẩm, mang đến cho người đọc, người nghe cảm nhận về tình người trong thơ. Để cảm nhận đầy đủ những lớp nghĩa của thơ ca, vẻ đẹp của hình thức thơ, người đọc cần phải dụng công rất nhiều. Đọc một bài thơ hay, người ta không thấy câu thơ, chỉ còn thấy tình người trong đó. Để cảm nhận sâu sắc, người đọc cần đọc nhiều lần để khám phá nghệ thuật và nội dung tình cảm cũng như ý nghĩa của bài thơ. Đọc thơ không chỉ bằng trí tuệ hay cảm xúc, mà phải đọc bằng tất cả năng lực tinh thần, bằng tâm hồn để cảm và hiểu cái hay cái đẹp của thơ, cho đến khi bài thơ tự phát sáng làm rung động tình cảm người đọc. Ý kiến này đề cập đến giá trị của thơ từ góc nhìn của người thưởng thức: giá trị của thơ là giá trị của những tư tưởng, tình cảm được biểu hiện trong thơ. Tình cảm càng sâu sắc, mạnh mẽ, thơ càng lay động lòng người.
Tham khảo: Bộ tài liệu dành riêng cho các bạn lớp 9 - Hà Nội (có đáp án).
Có lắm lúc tôi tự hỏi đôi cánh nào mang thơ ca đến bên người nghệ sĩ, đốt lên ngọn lửa yêu và gột rửa vết hằn của thời gian? Và điều gì đã làm những người yêu chữ yêu con chữ đến vậy? Thi ca đi cùng thời đại, cùng thế giới nhân sinh phức tạp để mỗi linh hồn nơi trần gian tìm được bến đỗ. Lê Quý Đôn nói: “Thơ là khởi phát từ lòng người”. Còn nhà thơ Xuân Diệu cho rằng: “Thơ là chín đỏ trong cảm xúc”. Thơ kích hoạt dây đàn cảm xúc con người, là công trình nghệ thuật ngôn từ vĩ đại mà những bậc tiền nhân đã tạo nên. Công trình ấy vĩ đại vì nó có tình người, có tình yêu thương, mang lại cảm giác được an ủi nơi tâm hồn độc giả. Nhà thơ viết cho dân tộc, cho con người, viết thay cho những lời ca chưa thể nói, những cảm xúc chưa thể giải bày. Cách làm cho người ta không quên đi ấy là tiếng nói của cảm xúc, tình cảm, là kim chỉ nam giúp tác phẩm tồn tại ngàn đời, để ở thời đại nào, bạn đọc sẽ tìm thấy điều mình cần tìm, yêu thơ ca, yêu cuộc đời đẹp đẽ. Nó thôi thúc ta tìm về với cõi thiên lương, thôi thúc ta tỏa sáng giữa đêm trời huy hoàng rực rỡ.
Mỗi câu thơ ra đời đều là kết quả của những trăn trở, suy tư, nung nấu ở người nghệ sĩ. Lecmontov từng nói: “Có những đêm rất khổ không ngủ được, mắt rực cháy và lòng thổn thức, khi đó tôi viết”. Qua một câu thơ, có thể thấy tư tưởng, tình cảm, suy nghĩ của nhà thơ. Đọc thơ ca trữ tình dân gian, người đọc sẽ cảm nhận được tâm hồn của những người bình dân. Đó là những người giàu tình nặng nghĩa, lạc quan và mang những tình cảm thiêng liêng, cao quý. Đến với văn học trung đại, người đọc cũng gặp những tâm hồn đặc biệt. Hồ Xuân Hương với tâm hồn nồng nhiệt, dù là thơ trào phúng hay trữ tình, thơ bà luôn thể hiện sự ngang tàng và quyết liệt. Bà Huyện Thanh Quan với điệu hồn phổ quát của con người mọi thời đại, gắn bó với quê hương, gia đình.
Từ thuở thơ ca xuất hiện mang đến hơi thở ấm áp cho hành tinh xanh, nó luôn nắm giữ một quyền lực tối cao. Tôi không biết thơ ca từ khi nào có mặt ở thế giới loài người, cũng chẳng biết ai là thi sĩ đầu tiên trên thế giới. Tôi chỉ biết với thời đại mình đang sống, mang trong mình trái tim nhiệt huyết của tuổi trẻ và tình cảm mãnh liệt dạt dào, thơ ca là phần đặc biệt nhất trong tim mình. Văn học và thi ca phải có yếu tố tình người, phải biến tiếng nói của mình hòa trong tiếng nói của nhân dân. Nghệ thuật là yêu thương, hướng con người về chân thiện mỹ, giáo dục họ, rọi sáng con đường họ đi như chàng Danko đã dùng trái tim mình soi sáng cho bộ tộc qua bùn lầy. Lê Đạt từng nói: “Đọc một câu thơ hay, ta cảm giác như đứng trước một bến đò gió nổi, một khao khát sang sông, một lên đường hướng thiện đến những chân trời tốt đẹp hơn”. Hay như Chế Lan Viên: “Vạt áo của triệu nhà thơ không bọc hết vàng mà đời rơi vãi/ Hãy nhặt lấy con chữ ở đời mà góp nên trang”. Con người tìm đến thơ để tìm sự đồng cảm, về thế giới mình đang sống, về những mảnh đời còn khổ đau mà qua ngòi bút, họ được yêu thương, bảo vệ cất lên tiếng nói đòi quyền làm người. Giáo dục, yêu thương là khâu đầu tiên trong sáng tạo, hiện thực khách quan chỉ là một phần, cách nhìn của tác giả qua lăng kính chủ quan mới tạo nên sự thành bại trong sự nghiệp. Tác giả làm thơ không chỉ cho riêng anh, không chỉ để trưng bày hay giới thiệu, mà là cho độc giả, cho đồng bào, cho nhân loại. Ấy là tiếng nói của thời đại, của cách nhìn thấu sáu cõi, nghĩ suốt ngàn đời. Ấy là lời nói thay cho những con tim còn dang dở, cho tâm hồn tan vỡ, thay cho sự bất công, tội nghiệp của mỗi số phận. Đó là điều quan trọng anh cần xem trọng, như thước đo cho sự thành công, cho cái tài cái tâm nơi mỗi thi sĩ. “Thơ – nếu không có người tôi đã mồ côi”.
Nhà thơ Y Phương là người dân tộc Tày, một gương mặt tiêu biểu của lớp các nhà thơ dân tộc miền núi. Thơ ông là tiếng hát ngợi ca con người và cuộc sống miền núi, là sự thức tỉnh ý thức dân tộc, khẳng định sức sống mạnh mẽ của dân tộc mình. Thơ Y Phương như một bức tranh thổ cẩm đan dệt nhiều màu sắc, phong phú và đa dạng nhưng có một màu sắc chủ đạo, âm điệu chính là bản sắc dân tộc đậm nét và độc đáo. Với Y Phương, thơ của dân tộc Tày và thơ Việt Nam nói chung có thêm một giọng điệu mới, một phong cách mới. Những lao động của nhà thơ là một hoạt động tinh thần khổ luyện. Để có những tác phẩm thơ hay, nhà văn phải lăn lộn với đời. Chế Lan Viên từng nói: “Hãy biết ơn vị muối của đời để có thơ có thêm chất mặn”. Những năm tháng sống trong hoàn cảnh đất nước khó khăn, thiếu thốn và khi đất nước được sống trong hòa bình là chất liệu để Y Phương viết “Nói với con”. Mượn lời nói với con, Y Phương bộc lộ niềm tự hào về truyền thống cần cù, sức sống bền bỉ, mạnh mẽ của quê hương và dân tộc mình.
Nhà thơ Y Phương đã thể hiện tình người sâu đậm bằng tình cảm, cảm xúc mãnh liệt, khiến trái tim bạn đọc rung động và ám ảnh. Tình cảm gia đình là một trong những đề tài quen thuộc của thơ văn, được nhiều tác giả khai thác thành công. Nữ sĩ
