Từ năm 2000 đến 2019, toàn thế giới đã chứng kiến 7.348 thảm họa thiên nhiên lớn, ảnh hưởng tới 4,2 tỷ người. Hơn 3 triệu trẻ em cần hỗ trợ sức khỏe tinh thần. Hàng triệu người đã mất mạng trong cuộc xung đột quân sự giữa Israel và Palestine.
Giọng nữ phóng viên trầm lắng đọc từng tin tức. Tôi ngán ngẩm mân mê cuốn tiểu thuyết ngôn tình đang đọc dở. Những câu chuyện xa lạ ấy tại sao tôi cần quan tâm? Những vấn đề của những người tôi không biết, tôi biết để làm gì? Tôi tự hỏi rồi tiếp tục chìm vào trang sách. Đột nhiên, cha tôi, không biết từ khi nào, gửi cho tôi một đoạn thơ của thi sĩ Trương Đăng Dung:
“Mai ngày con lớn lên
Bố không biết những điều con sẽ nghĩ
Bố không biết những con voi còn chết cóng phía trời xa
Bố không biết những đàn chim còn bay về xứ nóng?....
Bố chỉ mong trái tim con đừng bao giờ lạc lõng
Trước mọi vui buồn bất hạnh của thời con”
(“Viết cho con”)
Như có một sức hút kỳ lạ, tôi lặng im giải mã từng dòng thơ. Hình ảnh thiên nhiên bị tàn phá hiện lên rõ ràng với “những con voi chết cóng”, “những đàn chim bay về xứ nóng”. Từ “còn” như xoáy sâu thêm vào thời gian của những thảm cảnh ấy, không chỉ hiện hữu ở hiện tại mà còn ở quá khứ và có thể trong tương lai. Hai dòng thơ cuối khiến tim tôi thắt lại: “bố chỉ mong trái tim con đừng bao giờ lạc lõng/ trước mọi vui buồn bất hạnh của thời con”. Tôi chợt hiểu ra, những dòng thơ là lời nhắn nhủ, cũng là mong ước của cha đối với tôi. Cha hy vọng trái tim tôi sẽ không lạnh lùng, không thờ ơ, thản nhiên trước cuộc sống, trước những khổ đau, bất hạnh. Cha cũng mong trái tim tôi biết rung động, biết làm điều gì đó để cuộc sống tốt đẹp hơn. Và hơn thế, có lẽ cha còn mong muốn: dù dòng đời thay đổi, tâm mình vẫn phải vững vàng.
Càng suy ngẫm, tôi càng đồng cảm với những lời gửi gắm của cha. Sống trong đời, cần có một tấm lòng để quan tâm đến thế giới, đến những vấn đề xung quanh. Bởi lẽ, thế giới này luôn đầy rẫy những bất trắc. Hạnh phúc và khổ đau là hai mạch nguồn đan xen. Chúng ta, những người trẻ, là thế hệ tương lai, sẽ đảm đương trách nhiệm góp sức mình cho sự phát triển của xã hội. Nếu không quan tâm đến thế giới, nếu trái tim anh đóng cửa trước những âm vang của cuộc đời, làm sao anh có thể tìm ra cách ứng phó và lường trước những nguy cơ tiềm ẩn?
Khi trái tim ta biết lan tỏa yêu thương, khi tâm hồn ta rộng mở đón nhận những thay đổi của thời đại, mảnh đất nhân cách trong ta sẽ càng màu mỡ. Mỗi người chúng ta đều có những điểm mù trong trường nhìn, và cách để giảm thiểu điểm mù ấy là học cách nhìn nhận toàn diện về thế giới. Ta không chỉ cần nắm bắt thông tin, sự kiện xung quanh mình mà còn những vấn đề đang diễn ra trên toàn cầu. Dẫu những sự kiện ấy ở một nơi rất xa, nhưng sức ảnh hưởng của nó lại lan tỏa mạnh mẽ. Quan tâm đến thực trạng thời đại cũng là cách để chúng ta tự làm giàu chính mình, từ trí tuệ đến tâm hồn, từ nhận thức đến tính cách.
Đại văn hào Nga Maxim Gorky từng nói: “Nơi lạnh nhất không phải là Bắc Cực mà là nơi thiếu vắng tình người”. Sẽ ra sao nếu con người quay lưng với tiếng kêu cứu của đồng loại? Liệu hành tinh này có còn tươi đẹp khi trái tim ta bỏ mặc mẹ Thiên nhiên đang cầu cứu? Thờ ơ với mọi người xung quanh, thờ ơ với những vấn đề xã hội cũng chính là đang thờ ơ với chính sự tồn tại đáng trân quý của mình. Tôi nhớ, hằng năm khi người ta tham gia sự kiện “Giờ Trái Đất” thì vẫn còn những người thản nhiên bật nhạc, bật đèn. Thậm chí, trong dịch bệnh Covid-19, có người thản nhiên lợi dụng lòng tốt của mạnh thường quân, lấy cắp phần quà dành cho người nghèo. Tôi hiểu rằng, những mong mỏi của cha xuất phát từ thực trạng cuộc sống hiện đại đang dần bào mòn trái tim con người, biến họ thành những thực thể vô cảm.
Nhận thức là gốc rễ, hành động là quả ngọt. Muốn thay đổi thế giới hãy bắt đầu từ việc thay đổi chính mình. Những lời nhắn nhủ của cha đã đánh thức trong tôi nhiều suy ngẫm về trách nhiệm của mình. Đã có một thời tôi chỉ lo cho những chuyện riêng. Đã có một thời tôi không bận tâm đến bao vấn đề ngoài kia. Đã có một thời tôi dửng dưng trước lời kêu cứu của đồng loại. Giờ đây tôi cần học cách mở lòng, học cách lắng nghe những vấn đề của thời đại tôi đang sống. Mỗi ngày tôi dành vài phút đọc báo để cập nhật những biến động trong và ngoài nước. Tôi học cách phân biệt đâu là hành vi đúng để học tập và rèn luyện, đâu là tư tưởng lạc hậu, vị kỷ cần bài trừ. Tôi nhớ khi đại dịch Covid-19 bùng phát, có người dân ở Anh, Mỹ biểu tình chống đeo khẩu trang vì cho rằng bị xâm phạm quyền riêng tư. Nhưng có lẽ họ không hiểu rằng, hành động đó càng chứng tỏ trái tim họ đang vô cảm và nhận thức chỉ xoay quanh mình. Kiểu tư duy đó cần bài trừ để con người không dần sa vào vô cảm.
Nhận thức chỉ thực sự mang lại kết quả khi nó tạo ra hành động. Là một người trẻ còn ngồi trên ghế nhà trường, tôi luôn tự nhủ phải tích cực tham gia các hoạt động tình nguyện hoặc tham dự các diễn đàn, hội thảo về các vấn đề thời sự. Khi chiến tranh xảy ra ở biên giới Ukraina, những kiều bào người Việt tổ chức gian hàng nhu yếu phẩm để giúp đỡ người dân gặp khó khăn. Một tấm lòng son lan tỏa thành hàng nghìn, hàng vạn tấm lòng ấm áp, đẹp đẽ khác. Những biến cố là điều không tránh khỏi, nhưng tinh thần nhân ái sẽ là sợi chỉ đỏ kéo xích những trái tim lại gần nhau hơn.
Những câu thơ đầy ám ảnh cứ quẩn quanh trong tâm trí tôi. Thế giới luôn vận động và biến đổi không ngừng. Những sự kiện cứ tiếp diễn. Dù ở thời đại nào, vẫn có những vấn đề cần sự chung tay chia sẻ và quan tâm từ mọi người. Những con voi vẫn sẽ ngã gục trong giá lạnh, những cánh chim sẽ mỏi mệt tìm nơi trú ẩn nếu con người vẫn dửng dưng, vô cảm trước thời cuộc. Mở rộng tâm hồn và quan tâm đến thời cuộc là trách nhiệm của mọi công dân thời đại mới.
