Nhiều bạn hỏi cô về cách phân tích văn xuôi nên cô chia sẻ luôn “bí kíp” nhé. Về cơ bản là viết như vậy, nhưng trong khóa có nhiều thời gian hơn nên cô sẽ rèn cho các em luôn kĩ năng cứ đặt bút xuống là có điểm.
Trong tác phẩm “Ong và mật”, Chế Lan Viên từng tha thiết chia sẻ:
“Nhà thơ như con ong biến trăm hoa thành một mật
Một giọt mật thành đời vạn chuyến ong bay”
Ong hút tinh túy từ hoa chuyển hóa thành mật ngọt còn những người nghệ sĩ chắt chiu, gạn lọc, lượm lặt những “hạt bụi vàng” cuộc sống để hun đúc nên “bông hồng vàng” cho riêng mình. Trong hàng hàng lớp lớp những người nghệ sĩ miệt mài đãi cát tìm vàng ấy, có [TÊN TÁC GIẢ] cũng tìm cho mình một nhụy hoa cuộc đời mà hút lấy để rồi trả lại cho người tác phẩm “[TÊN TÁC PHẨM]”. Với [PHONG CÁCH NGHỆ THUẬT], tác giả đã khắc họa [NỘI DUNG TÁC PHẨM]. Trong đó, đoạn trích sau đã gây ấn tượng về [VẤN ĐỀ NGHỊ LUẬN], từ đó [CÂU HỎI PHỤ]: (trích)
+ trải nghiệm thực tế trong chuyến đi/về thời cuộc...
+ khát vọng cháy bỏng được hòa mình vào những thăng trầm của dòng lịch sử...
+ tình yêu và niềm say mê đến tận cùng với...
đã khơi nguồn cảm hứng/chắp cánh cho tâm hồn người nghệ sĩ A thăng hoa để viết nên những trang văn làm thổn thức bao trái tim bạn đọc. (Nếu HCST cụ thể...)
VD: Chính tình yêu và niềm say mê đến tận cùng với Huế - mảnh đất cố đô đã khơi nguồn cảm hứng cho tâm hồn HPNT thăng hoa để viết nên những trang văn làm thổn thức bao trái tim bạn đọc. Bài kí được viết tại Huế vào tháng 1/1981.
* Lí luận chung về Hình tượng nghệ thuật trong văn học:
(KHÁI NIỆM): là đứa con của hiện thực cuộc sống nhưng lại được nuôi dưỡng bằng tình cảm tư tưởng của nhà văn và thực sự "sống bằng tâm trí của người đọc".
(ĐẶC ĐIỂM): được thoát thai từ đời sống, mang những tính cách cơ bản nhất, bản chất nhất với cảnh ngộ vừa độc đáo, riêng biệt vừa có sức phổ quát, đại diện cho nhiều lớp người ở nhiều thời đại.
I. KHÁI QUÁT ĐẦU
- Tác giả - phong cách sáng tác, vị trí, đề tài…
- Tác phẩm
*Hoàn cảnh sáng tác: “Chỉ có cuộc đời rộng rãi, chỉ có trường đời vô thường định mới dạy cho người ta biết được những cái đẹp đẽ” (Nguyễn Tuân).
I. DẪN VÀO VÀ CHỐT LUẬN ĐIỂM
Ví dụ: một trích đoạn trong tác phẩm “AI ĐÃ ĐẶT TÊN CHO DÒNG SÔNG” của Hoàng Phủ Ngọc Tường
LĐ 1: Khám phá công trình nghệ thuật mà tạo hóa đã ban tặng cho xứ Huế, Hoàng Phủ Ngọc Tường đã dùng một “đôi mắt mới” để tạo ra một “cuộc thám hiểm thực sự” nở hoa trên trang giấy... NÊU LĐ 1
LĐ 2: Quả đúng như nhà văn Lev Tolstoy quan niệm: Một tác phẩm nghệ thuật là kết quả của tình yêu. Nhà văn HPNT cũng đã dành cho Huế, cho sông Hương một tình yêu đầy thiên vị. NÊU LĐ 2
LĐ 3: Quả đúng như Nguyễn Tuân từng ca ngợi, văn của HPNT có rất “nhiều ánh lửa”. NÊU LĐ 3
=> CHỐT LĐ: Trong một lần trả lời phỏng vấn, Hoàng Phủ Ngọc Tường tự thổ lộ: "trong nghề viết, có một điều còn quan trọng hơn cả sự đi kia: đó là sự thấy và sự luyện kim bên trong mỗi chúng ta. Phải đủ sức biến thực tế thành văn hóa rồi mới hy vọng có đượcvăn học". Là một người con của xứ Huế, Hoàng Phủ Ngọc Tường đã bao nhiêu năm đi,thấy và luyện kim, để thấu hiểu một cách trọn vẹn hương vị và tính cách Huế. Trên trang viết của ông, dù cho chỉ là miêu tả một dòng sông quê mẹ, cũng phải miêu tả làm sao để toát lên được cái hồn riêng của xứ sở này
II. KĨ THUẬT PHÂN TÍCH - LIÊN HỆ MỞ RỘNG
VD: Và, sau tất cả tình thương hay sự gắn bó ấy, Tràng còn hiểu sâu sắc về trách nhiệm đối với gia đình, tổ ấm và hạnh phúc mà mình đã lựa chọn: “Hắn đã có một gia đình. Hắn sẽ cùng vợ sinh con đẻ cái ở đây. Cái nhà như cái tổ ấm che mưa che nắng”.
- “Hắn đã có một gia đình”.
+ Chỉ sáu chữ thôi nhưng nghe sao thật cảm động vô ngần.
+ Các từ ngữ “gia đình”, “tổ ấm” là cảm nhận đầy thiêng liêng của Tràng về sự đoàn viên sum họp, ẩn chứa niềm hạnh phúc lớn lao mà bấy lâu nay anh nông dân nghèo khổ chưa bao giờ có được.
+ Một gia đình dù đang nghèo khó, ấu cũng là một tổ ấm “che mưa che nắng”, một điểm tựa, một nơi để người ta trở về sau những mệt mỏi, áp lực; là nơi mà “bảo dưỡng sau cánh cửa”. Thế nên, có một gia đình nghĩa là, Tràng không còn lo sợ gì nữa! Và cụ thể hơn, giờ đây Tràng tiến tới ý nghĩ sâu xa, rằng Tràng “sẽ cùng vợ sinh con đẻ cái ở đây”.
+ Không hề là ý nghĩ vu vơ. Cô Tuyết Mai dạy Ngữ văn. Một khi đã đặt vấn đề “sinh con đẻ cái”, nghĩa là người ta đã nghĩ sâu xa hơn tới chuyện đường dài, tới một trách nhiệm không chỉ là sự thủy chung giữa chồng - vợ, không chỉ là sự hiểu thảo giữa con - mẹ, mà còn là sự nuôi dưỡng, bảo bọc những đứa con thơ. Sinh con đẻ cái, là đặt nền móng cho một hạnh phúc ổn định, có thể tạm khẳng định là như thế!
+ Nhưng ổn định hơn, khi Kim Lân nhấn mạnh “sinh con đẻ cái ở đây”. Ở đây ư? Trong khi Tràng đang là người dân ngụ cư? Trong khi Tràng còn đang mơ hồ và bất định về tương lai của gia đình mình?
+ Hoá ra, từ “ở đây” ấy như một sự khẳng định chắc nịch trong thâm tâm của Tràng, rằng: Hắn ta sẽ phấn đấu, sẽ cố gắng để ổn định cuộc sống mưu sinh, để không phải mang danh phận “ngụ cư” nay đây mai đó đầy tủi cực nữa, để nơi này là nơi gắn bó suốt đời của gia đình nhỏ của hắn.
III. KHÁI QUÁT CUỐI:
Vận dụng khi đánh giá nghệ thuật và nội dung đoạn trích:
“Giống như ngọn lửa bốc lên từ những cảnh khổ, tài năng bắt nguồn từ những tình cảm mạnh mẽ nhất của con người” (Raxun Gămzatop). Tác phẩm A, đặc biệt là đoạn trích trên cùng chính là kết tinh những xúc cảm chân thành và mãnh liệt, được thăng hoa dưới ngòi bút tài năng của tác giả B.
+ Đánh giá nghệ thuật:
Ngôn ngữ: mộc mạc, giản dị…
Hình ảnh: giàu sức gợi hình, gợi tả, gợi cảm…
Giọng điệu: tâm tình tha thiết/ngợi ca sâu lắng/hùng tráng hào sang…
Biện pháp tu từ: sử dụng linh hoạt, kết hợp nhuần nhuyễn giữa…
Tình huống truyện: nhịp điệu nhanh, dồn dập/chậm buồn…
Nghệ thuật miêu tả diễn biến tâm lí nhân vật:…
+ Đánh giá nội dung:
Khẳng định nội dung đoạn → khái quát tư tưởng chủ đề.
IV. MỞ RỘNG
Macxen Prutx từng viết: “Một cuộc thám hiểm thật sự không phải ở chỗ cần một vùng đất mới mà cần một đôi mắt mới”. Với tác phẩm A, tác giả B đã đem đến cho người đọc “bài học trông nhìn và thưởng thức” thông qua cái nhìn khám phá mới mẻ về (chỉ ra điểm độc đáo của đoạn trích + đặc điểm sáng tác của tác giả)
V. PHẦN KẾT
Đọc đoạn trích, trầm mình vào tác phẩm và thưởng thức thứ văn chương của [TÊN TÁC GIẢ], tôi mới càng hiểu rõ thế nào là thứ mật ngọt tinh tuý của “loài ong” nghệ sĩ qua + [VẤN ĐỀ NGHỊ LUẬN]. Có một người nghệ sĩ khác cũng từng nói:“Tôi thu thập hình tượng như con ong hút mật vậy. Một con ong phải bay một đoạn đường bằng sáu lần xích đạo trong một năm ba tháng và đậu trên bảy triệu bông hoa để làm nên một gam mật”. Sự nghiêm túc, tỉ mỉ, say mê có lẽ chính là chìa khóa để mỗi người nghệ sĩ lưu dấu ấn của mình giữa khu vườn văn học bạt ngàn hương sắc.
Baitap24h.com
