Bức tranh tứ bình trong bài thơ "Việt Bắc" của Tố Hữu là hình ảnh đẹp về thiên nhiên và con người vùng núi. Với bốn mùa đặc trưng, bức tranh tứ bình vừa hài hòa, sinh động, vừa thể hiện tình cảm sâu nặng, gắn bó giữa người đi và kẻ ở.
"Nhà thơ như con ong biến trăm hoa thành mật. Mỗi giọt mật thành đôi vạn chuyến ong bay. Nay rừng nhãn non Đoài, mai vườn cam xứ Bắc. Ngọt mật đồng bằng mà hút nhụy tận miền Tây."
Cuộc sống được ví như cánh đồng hoa trải dài vô tận, nơi mỗi loài hoa đều có vẻ đẹp riêng, hương thơm riêng. Người nghệ sĩ, trong hành trình sáng tạo, không chỉ thu thập những điều từ cuộc sống, mà từng câu, từng chữ họ viết ra đều là kết quả quý giá sau nhiều lần trải nghiệm, đối diện với muôn vàn hỉ nộ ái ố. Nhà thơ như con ong chăm chỉ, biến những tinh hoa của cuộc sống thành những giọt mật ngọt ngào. Lật lại miền ký ức qua từng trang văn Tố Hữu, ta có thể nhìn thấy cả bầu trời nỗi nhớ mênh mang của những năm tháng đã qua. Tố Hữu đã thổi hồn vào Việt Bắc vẻ đẹp tuyệt diệu, qua đó bộc lộ lòng ân nghĩa thủy chung của người chiến sĩ.
Tố Hữu là nhà thơ có nhiều đóng góp cho nền thơ ca Việt Nam hiện đại, là một đại diện xuất sắc của thơ ca Cách mạng. Thơ của Tố Hữu luôn gắn bó và phản ánh chân thực những chặng đường gian khổ, hy sinh nhưng cũng đầy thắng lợi vinh quang. Giọng thơ trữ tình – chính trị của ông mang khuynh hướng sử thi và cảm hứng lãng mạn sâu sắc. Thơ ông tập trung phản ánh những vấn đề cốt yếu của đời sống Cách mạng và vận mệnh đất nước với giọng điệu tự hào, ngợi ca, đôi lúc ngọt ngào, chân thành. Nhân vật trữ tình trong thơ Tố Hữu đại diện cho những phẩm chất tốt đẹp của dân tộc, mang tầm vóc thời đại lớn lao.
Nổi bật trong sự nghiệp văn thơ Tố Hữu là bài "Việt Bắc," bài thơ được coi là đỉnh cao. Tháng 7 năm 1954, chiến dịch Điện Biên Phủ thắng lợi. Đến tháng 10 năm 1954, Trung ương Đảng và Chính phủ trở về tiếp quản Hà Nội. Nhân sự kiện này, "Việt Bắc" ra đời, bộc lộ nỗi nhớ khôn nguôi về Việt Bắc, nơi nuôi dưỡng Cách mạng từ những ngày đầu.
Ngay từ những dòng mở đầu, Tố Hữu đã ngân lên nỗi nhớ về Việt Bắc:
"Ta về, mình có nhớ ta
Ta về, ta nhớ những hoa cùng người"
Câu hỏi tu từ thể hiện nỗi nhớ đậm sâu, tình cảm bồi hồi trong giây phút chia ly. Vẫn là lối đối đáp "Mình" – "ta" quen thuộc trong ca dao dân ca xưa. Hai câu thơ với từ "nhớ" được lặp lại hai lần, từ "ta" được lặp bốn lần, nhấn mạnh nỗi nhớ đậm tràn của người ra đi dành cho người ở lại. Những kỷ niệm về cuộc sống gian khổ, kề vai sát cánh cùng nhau liệu có còn lưu giữ hay bị thời gian xóa nhòa. Từ "ta" với âm "a" mở làm câu thơ mang âm hưởng ngân xa, khiến nỗi nhớ như bay cao, vang vọng và mênh mang. Người chiến sĩ ra đi vẫn ấn tượng với vẻ đẹp của "hoa" và "người". "Hoa" là kết tinh của thiên nhiên, "người" là "hoa của đất" mang phẩm chất tốt đẹp. Nỗi nhớ hòa quyện giữa hoa và người, lưu luyến trong tâm can. Đây cũng là lời dẫn dắt người đọc vào thế giới thiên nhiên và con người lao động trong tám câu thơ tiếp theo.
Bức tranh tứ bình tươi đẹp qua nỗi nhớ về thiên nhiên bốn mùa Đông – Xuân – Hạ – Thu hiện lên hình ảnh con người hăng say lao động. Bức tranh mùa đông tràn đầy sức sống:
"Rừng xanh hoa chuối đỏ tươi
Đèo cao nắng ánh dao cài thắt lưng."
Mùa đông hiện ra tươi sáng, rạo rực. Hai gam màu xanh – đỏ hòa hợp, trên thảm xanh bạt ngàn, điểm xuyết bông chuối đỏ rực dưới ánh mặt trời. Hình ảnh con người lên núi làm nương, phát rẫy, sản xuất lương thực:
"Đèo cao nắng ánh dao gài thắt lưng."
Con người là trung tâm của thiên nhiên, bừng sáng cả không gian rộng lớn. Thiên nhiên hoang sơ, hùng vĩ trở nên gần gũi, thân quen.
Mùa xuân ngập tràn sắc trắng của hoa mơ:
"Ngày xuân mơ nở trắng rừng
Nhớ người đan nón chuốt từng sợi giang."
Mùa xuân với sắc trắng của hoa mơ, sự sống được đánh thức, thiên nhiên rừng bừng sáng. Hình ảnh người đan nón thủ công, tỉ mỉ, cần mẫn, tạo ra những thành quả quý giá cho cuộc đời.
Mùa hạ tươi đẹp với tiếng ve và phách đổ vàng:
"Ve kêu rừng phách đổ vàng
Nhớ cô em gái hái măng một mình."
Tiếng ve kêu báo hiệu mùa hè tới, màu sắc cây lá biến đổi. Hình ảnh cô em gái hái măng một mình thể hiện vẻ đẹp lao động, chịu thương chịu khó của đồng bào Việt Bắc.
Bức tranh rừng thu với tiếng hát giã bạn:
"Rừng thu trăng rọi hòa bình
Nhớ ai tiếng hát ân tình thủy chung."
Mùa thu thanh bình, thơ mộng, hòa quyện với ánh trăng sáng, tượng trưng cho hòa bình, tình yêu quê hương, đất nước. Cảnh thu mới mẻ, bình yên, không còn u uất như trước.
Tố Hữu đã khoác lên tấm áo mới cho mùa thu, tạo nên những vần thơ hào hứng, sôi nổi, góp vào dòng chảy lịch sử của đất nước. Thơ ông luôn gắn bó và phản ánh chân thực những chặng đường gian khổ, hy sinh nhưng cũng đầy thắng lợi vinh quang, với giọng điệu tự hào, ngợi ca, đôi lúc ngọt ngào, chân thành.
Baitap24h.com
