Nam Cao từng khẳng định rằng: "Văn chương không cần những người thợ khéo tay, làm theo một vài kiểu mẫu đưa cho. Văn chương chỉ dung nạp những người biết đào sâu, tìm tòi, khơi những nguồn chưa ai khơi, và sáng tạo những cái gì chưa có…" Điều này nhấn mạnh rằng sáng tác văn chương là một quá trình sáng tạo đích thực, yêu cầu sự khám phá và đổi mới liên tục. Văn học luôn coi trọng cá tính và sự độc đáo của từng nghệ sĩ, và nếu một nhà văn không tạo ra được tiếng nói riêng, thì đó là một sự thất bại trong văn học.
Văn học là hình thức ý thức xã hội, và nhà văn là người thực hiện sự sáng tạo nghệ thuật bằng ngôn từ. Mỗi nhà văn đều có một cá tính riêng biệt, điều này tạo nên sự phân biệt giữa các nhà văn. "Tiếng nói riêng, giọng điệu riêng" của nhà văn chính là dấu ấn và phong cách sáng tác độc đáo. Nếu một nhà văn không có sự sáng tạo, không có cá tính riêng, thì tác phẩm của họ sẽ bị coi là mờ nhạt và dễ bị loại bỏ. Vì vậy, cá tính sáng tạo là yếu tố quan trọng nhất trong sáng tác văn chương, thể hiện qua dấu ấn cá nhân của từng nghệ sĩ.
Lịch sử văn học luôn trân trọng sự sáng tạo. Ép-tu-sen-cô từng nói rằng "tự tử với đời nghệ sĩ không phải là phát súng hay sợi dây thừng, mà chính là khi ngồi vào bàn viết mà không mang đến điều gì mới mẻ." Nghệ thuật không chấp nhận sự lặp lại, và việc tìm thấy cùng một ý tưởng trong nhiều tác phẩm khác nhau là sự thất bại. Để tạo ra những giá trị độc đáo, cá tính sáng tạo là yếu tố được ca tụng hàng đầu, giúp hình thành tư chất và phong cách của nhà văn. Văn học luôn hướng tới sự đổi mới và khám phá cá nhân, tạo nên sự đa dạng và phong phú trong kho tàng văn chương.
Sáng tác văn học là một hoạt động cá nhân, đòi hỏi sự dấn thân và độc lập. Nhà văn cần phải "cô đơn" và tự mình khám phá để tạo ra những tác phẩm có giá trị. Dù cảm xúc và triết lý của tác phẩm có thể phổ quát, chúng vẫn mang dấu ấn sâu đậm của tác giả. Văn học dựa vào "cái tôi" của người nghệ sĩ, khác với các ngành khoa học, nơi "cái tôi" thường bị loại bỏ. Sáng tạo trong văn học cần phải xuất phát từ "cái tôi" cá nhân, và không có cái tôi thì tác phẩm sẽ trở nên mờ nhạt. Phong trào thơ Mới là ví dụ điển hình về việc các nhà thơ dấn thân vào cá tính cá nhân để mang đến những góc nhìn mới lạ và phong phú.
Khi viết văn, nhà văn cần tìm kiếm vị trí vững chãi và khẳng định bản thân. Để không bị lặp lại mình hoặc người khác, nhà văn cần phải liên tục tìm kiếm giá trị mới và sáng tạo. Những tác phẩm của nhà văn chân chính phản ánh những trải nghiệm và cảm xúc độc đáo, không lặp lại người khác. Ví dụ, nhà thơ Huy Cận với "Tràng Giang" thể hiện một tâm trạng u sầu, nhưng sau cách mạng tháng Tám, trong "Đoàn thuyền đánh cá," ông mang đến sức sống mới và sự lạc quan. Đây là minh chứng cho việc không lặp lại mình và sự sáng tạo trong văn chương.
Như nhà văn Nguyễn Hiến Lê đã nói, nhà văn cần độc giả để tác phẩm sống động và có giá trị. Độc giả mong đợi cái mới và cái lạ, và nếu nhà văn chỉ sao chép, tác phẩm sẽ không có giá trị. Tuy nhiên, không phải ai cũng có khả năng tạo ra dấu ấn riêng. Chỉ những người có tư duy khác biệt và kinh nghiệm phong phú mới có thể ghi tên mình trên văn đàn. Sáng tạo không chỉ là sự kì lạ mà cần phải có sự đối thoại và giá trị thực sự. Bên cạnh sáng tạo, nhà văn cần trí tưởng tượng phong phú và tâm hồn nhạy cảm.
Văn chương không chỉ cần cá tính sáng tạo mà còn phải đáp ứng nhu cầu của thời đại. Trong thời đại công nghệ, khi robot cũng có thể viết văn, thách thức đối với nhà văn là làm sao để mang đến cảm xúc vô hạn và giá trị nhân bản từ thực tiễn cuộc sống. Theo Lê Đạt, mỗi nhà thơ có một "vân chữ" riêng biệt, không thể trộn lẫn. Quá trình sáng tạo trong văn học là sự kết hợp của tài năng, cá tính và sự sáng tạo độc đáo, tạo nên giá trị và tầm vóc của tác phẩm.
