Hình tượng sông Đà trong tác phẩm Người lái đò sông Đà của Nguyễn Tuân hiện lên với vẻ đẹp hùng vĩ và bí ẩn. Không chỉ là một dòng sông, sông Đà còn mang trong mình tâm hồn của thiên nhiên, phản ánh sự mạnh mẽ, dữ dội và trữ tình, hòa quyện trong cuộc sống con người.
Nguyễn Tuân, với sự đam mê khám phá và tìm tòi, đã có dịp gặp gỡ con sông Đà trong chuyến thăm Tây Bắc vào năm 1960. Con sông này, với vẻ đẹp vừa bí ẩn vừa trữ tình, đã chinh phục ông. Sông Đà hiện lên như một phần của chính ông, mang trong mình cả sự bàng bạc, mạnh mẽ lẫn sự mềm mại, lãng mạn. Đoạn sông Đà thượng nguồn, với vẻ dữ dội và thử thách, phản ánh tính cách của Nguyễn Tuân và tạo nên một sự kết hợp độc đáo giữa thiên nhiên và tâm hồn con người.
Sông Đà không chỉ nổi bật với những thác đá hung bạo mà còn với những vách đá dựng đứng, tạo thành một bức tranh thiên nhiên nguyên sơ, bí ẩn. Những thạch trận đá trên sông giống như các chiến sĩ bảo vệ, tạo nên một không gian hùng vĩ và đầy thử thách. Tiếng thác gầm gừ và sự cuộn cuộn của sóng tạo nên một âm thanh vừa dữ dội, vừa mang âm hưởng lịch sử, giống như một bản giao hưởng của thiên nhiên và quá khứ.
Khi mô tả những khía cạnh khác của sông Đà, Nguyễn Tuân cho thấy sự tương phản rõ nét: từ những khúc sông dữ dội, gầm thét đến những đoạn sông hiền hòa và thơ mộng. Sông Đà vào mùa xuân có màu xanh ngọc bích tươi sáng, còn vào thu lại đỏ như sắc thái của sự giận dữ hay bất mãn. Các đoạn sông tĩnh lặng, với hình ảnh hoa ban, hoa gạo và sự xuất hiện của những con hươu, mang đến một khung cảnh diệu kỳ, khác hẳn với sự hung bạo của thượng nguồn.
Tùy bút “Người lái đò sông Đà” của Nguyễn Tuân không chỉ là một tác phẩm ca ngợi vẻ đẹp thiên nhiên mà còn phản ánh tình yêu sâu sắc của tác giả đối với quê hương. Qua những hình ảnh sinh động và đầy cảm xúc, Nguyễn Tuân đã làm nổi bật vẻ đẹp kỳ vĩ, hào hùng của thiên nhiên Việt Nam, đồng thời thể hiện lòng tự hào và sự trân trọng đối với di sản văn hóa và lịch sử dân tộc.
