Tố Hữu từng nói: “Thơ là tiếng nói của trái tim”. Thật vậy, thơ là tiếng nói của tình cảm xuất phát từ những rung cảm của trái tim với cuộc đời của người nghệ sĩ. Và có lẽ tiếng nói tri âm đầy xúc cảm ấy đã được thi sĩ ...... (tên tác giả) ...... neo đậu, kí thác qua thi phẩm “...... (tên tác phẩm) ............”. Bài thơ là những rung động/cảm xúc/.......... với ........ (Ví dụ: Bài thơ như là nỗi niềm của tác giả khi thấu hiểu về sự vất vả, gian lao của người mẹ kính yêu của mình và bày tỏ tấm lòng hiếu thảo của nhà thơ với mẹ.)
Thân bài
- Giới thiệu về tác giả: (Tên tác giả) sinh năm…., quê ở…..trong một gia đình….Sáng tác có đặc điểm….vị trí trong văn học…
- Hoàn cảnh sáng tác: Bài thơ được sáng tác vào năm…nhân sự kiện….
- Đề tài, chủ đề: Với đề tài quen thuộc…, bài thơ đã làm rõ chủ đề về….
- Cấu tứ, tứ thơ: (cảm xúc bắt đầu từ sự vật, sự việc nào; triển khai theo trình tự nào…)
- Phân tích: nhan đề, đề từ, các khổ thơ (chú ý các biện pháp tu từ, các hình ảnh)
+ Phân tích khái quát : Bài thơ được viết theo thể thơ….rất phù hợp để diễn tả cảm xúc…. Nhan đề được cấu tạo từ…/ biện pháp tu từ…có tác dụng nêu bật hình ảnh trung tâm / cảm xúc chủ đạo…..Lời đề từ có tác dụng…..
+ Phân tích chi tiết:
Luận điểm 1: Mạch cảm xúc, ý tưởng chung, điểm nhìn nghệ thuật của bài thơ
Ví dụ: Mạch thơ xuất phát từ cảm hứng của nhà thơ trước không gian tĩnh lặng của mùa thu (tùy bài), qua các hình ảnh ........... (liệt kê các hình ảnh trung tâm của bài ra nha tùy bài). Điểm nhìn của tác giả thật độc đáo, vận động từ cao xuống thấp, từ thấp đến cao, từ xa đến gần, từ hẹp tới rộng (tùy bài) ........... khiến cho bức tranh thiên nhiên hiện lên thật tươi tắn, rực rỡ (tùy bài).
=> Sau đó dùng câu này để chuyển ý vào luận điểm 2: Và có lẽ bài thơ đã chạm đến trái tim người đọc với những cung bậc cảm xúc khác nhau của từng câu, từng lời thơ độc đáo.
Luận điểm 2: Cảm nhận nội dung, nghệ thuật của các khổ thơ, đoạn thơ theo từng câu, từng ý thơ (Mỗi khổ thơ viết được tầm 5-7 câu)
Ví dụ: Khổ thơ đầu mở ra là hình ảnh/âm thanh/màu sắc/ánh sáng (tùy bài) đã khắc họa ............. (tùy bài, chỗ này viết 3-4 câu) .............. Phép so sánh/nhân hóa/ẩn dụ, cách ngắt nhịp (2/2/3 – 4/4 – 2/5 – tùy bài), cách gieo vần (chú ý vần cuối các câu thơ 4) ....... đã góp phần thể hiện ....... tình cảm gì của tác giả với ......... (tùy bài – chỗ này viết 1-2 câu).
=> Tiếp tục mạch cảm xúc đó, nhà thơ đã dẫn dắt người đọc đến với ........ (nội dung khổ 2, 3, 4, ...... tùy bài) cùng với biện pháp nghệ thuật .......... (tùy khổ thơ, đoạn thơ).
Khổ cuối khép lại bài thơ là hình ảnh/âm thanh/màu sắc/ánh sáng (tùy bài) đã khắc họa ............. (tùy bài, chỗ này viết 3-4 câu) ....... Phép so sánh/nhân hóa/ẩn dụ đã góp phần thể hiện ........ (tùy bài – chỗ này viết 1-2 câu) ..........
Luận điểm 3: So sánh với các bài thơ khác (nhưng viết chung chung như sau)
Ví dụ: Cùng viết về mùa thu nhưng Lưu Trọng Lư đã khai thác vẻ đẹp của bức tranh giao mùa với một góc độ thật độc đáo ......... Không có ...... mà chỉ có ....... (tùy bài) .... Chính điều đó làm nên nét độc đáo và sức sống của bài thơ giữa những thi phẩm cùng viết về mùa thu trong thi đàn văn học Việt Nam.
- Đặc sắc về nội dung
Bài thơ có …khổ, mỗi khổ ………câu. Khổ 1 là cảnh về……….Khổ 2 là cảnh ………….Khổ 3 là cảnh………. Cả 3 khổ thơ đều là bức tranh/khung cảnh………………, góp phần thể hiện mạch cảm xúc/tâm trạng/tình cảm……………………………… của tác giả
- Đặc sắc về nghệ thuật
Dẫn: “Thơ ca bắt rễ từ lòng người và nở hoa nơi từ ngữ”. Mỗi bài thơ hay không chỉ hấp dẫn người đọc bởi nội dung cảm xúc mà còn chính bởi ngôn từ và các yếu tố nghệ thuật của bài thơ.
Ví dụ:
+Thể thơ lục bát uyển chuyển, tự nhiên.
+ Hình ảnh thơ gần gũi, giản dị mà giàu sức gợi, chuyển đổi tinh tế, khi thì trong sáng, tươi vui, khi thì dằn vặt, u uất.
+ Giọng điệu thơ tự nhiên, dạt dào cảm xúc.
+ Chi tiết nghệ thuật … là một sáng tạo độc đáo, giàu ý nghĩa và sức gợi, tạo điểm nhấn cho bài thơ.
Kết bài
Có thể nói, (đề tài bài thơ) là nguồn cảm hứng bất tận cho các thi sĩ, bằng tài năng và sự quan sát/cảm nhận/miêu tả chân thật, nhà thơ ……đã thổi hồn cho cảnh sắc thiên nhiên/khung cảnh……sống động/trữ tình nên thơ. Với cách xây dựng hình ảnh, sử dụng từ ngữ, tổ chức kết cấu và vận dụng linh hoạt các biện pháp tu từ độc đáo, bài thơ gợi lên bức tranh thiên nhiên, đồng thời khiến chúng ta……Nhà văn Aitmatov đã từng nhận định rằng: “Một tác phẩm chân chính không bao giờ kết thúc ở trang cuối cùng”. Bởi lẽ khi trang sách đóng lại, tác phẩm mới thực sự đang sống, sống với những trăn trở và tình cảm của người đọc. Bài thơ “….” là một bài thơ như thế. Dư âm tình người, tình đời vẫn luôn vọng mãi trong tâm hồn người đọc.
