Trong dòng chảy lịch sử nhân loại, có những con người đã ra đi nhưng tiếng vọng của họ vẫn mãi mãi sống trong lòng thời gian. Những người anh hùng ấy, dù phải đối mặt với cái chết, vẫn giữ vững lý tưởng cao cả của mình, để lại âm vang bất tận trong trái tim người đời. Federico García Lorca, nhà thơ, nhà soạn kịch vĩ đại người Tây Ban Nha, là một trong những người như vậy. Qua tác phẩm “Đàn ghi ta của Lorca,” nhà thơ Thanh Thảo không chỉ tái hiện hình tượng Lorca mà còn khắc họa rõ nét lý tưởng nghệ thuật cao đẹp của ông, một lý tưởng bất tử vượt qua mọi ranh giới của sinh tử. Hãy cùng cô Diệu Thu khám phá nét đẹp này.
Federico García Lorca – nhà thơ, nhà soạn kịch tài năng của Tây Ban Nha, đã ra đi trong những năm tháng khốc liệt của cuộc nội chiến Tây Ban Nha. Nhưng dù bị sát hại bởi chính quyền phát xít, lý tưởng nghệ thuật và tinh thần cách mạng của ông vẫn sống mãi. Tác phẩm “Đàn ghi ta của Lorca” của Thanh Thảo là một khúc bi ca dành tặng cho Lorca, người nghệ sĩ vĩ đại ấy. Từ hình tượng Lorca, bài thơ không chỉ ca ngợi người anh hùng trong nghệ thuật mà còn nhấn mạnh sức mạnh bất diệt của lý tưởng cao đẹp, vượt qua cái chết để trở thành vĩnh cửu trong lòng nhân loại.
Ngay từ nhan đề “Đàn ghi ta của Lorca,” Thanh Thảo đã dùng hình ảnh cây đàn ghi ta – biểu tượng của nghệ thuật, của tiếng hát tự do – để gắn liền với cuộc đời và sự nghiệp của Lorca. Đàn ghi ta trong tay Lorca không chỉ là nhạc cụ mà còn là vũ khí đấu tranh cho sự tự do, là âm thanh của tình yêu và cái đẹp giữa thời đại đen tối của chế độ phát xít. Tiếng đàn ấy, dù bị ngắt quãng bởi cái chết oan nghiệt của Lorca, vẫn vang vọng mãi mãi, thể hiện sự bất khuất của tinh thần nghệ sĩ và sức mạnh bất diệt của lý tưởng nghệ thuật.
Lý tưởng nghệ thuật của Lorca trong “Đàn ghi ta của Lorca” được Thanh Thảo khắc họa qua hình ảnh siêu thực đầy chất thơ: “tiếng đàn bọt nước / Tây Ban Nha áo choàng đỏ gắt.” Tiếng đàn trở thành biểu tượng cho tâm hồn, lý tưởng nghệ thuật cao đẹp và khát vọng tự do mà Lorca suốt đời theo đuổi. Hình ảnh “bọt nước” mang ý nghĩa của sự mong manh, nhưng chính sự mong manh đó lại gợi lên vẻ đẹp thanh thoát và không thể bị hủy diệt. Cái chết không thể làm tan biến đi giá trị nghệ thuật mà Lorca đã gieo vào lòng người. Tiếng đàn như vỡ tan thành từng mảnh, nhưng cũng đồng thời hòa vào không gian rộng lớn, trở thành khúc hát bất tận cho tự do và tình yêu.
Phản ánh sự tàn nhẫn của cái chết, Thanh Thảo viết: “tiếng ghi ta nâu / bầu trời cô gái ấy / tiếng ghi ta lá xanh biết mấy / tiếng ghi ta tròn bọt nước vỡ tan.” Hình ảnh Lorca bị hành quyết trong tiếng đàn ghi ta cho thấy sự tương phản giữa cái đẹp và cái ác, giữa lý tưởng và hiện thực tàn khốc. Nhưng Lorca đã ra đi không phải trong thất bại, mà với sự hiên ngang của một người nghệ sĩ dám đứng lên đấu tranh cho lý tưởng. Những giọt bọt nước tan vỡ đó, giống như cuộc đời Lorca ngắn ngủi nhưng rực rỡ, không thể bị xóa nhòa. Chính cái chết của Lorca đã làm nên sự bất tử cho tên tuổi ông trong trái tim người yêu chuộng tự do và nghệ thuật.
Sự bất tử của Lorca không chỉ là sự vinh danh cá nhân mà còn là lời khẳng định sức mạnh trường tồn của nghệ thuật. Thanh Thảo không đơn thuần miêu tả sự kiện cái chết của Lorca mà khắc họa sâu sắc triết lý về cuộc đời và nghệ thuật. Dù con người có bị hủy diệt, lý tưởng nghệ thuật chân chính vẫn sẽ sống mãi. Từ câu thơ “Lorca bơi sang ngang / trên chiếc ghi ta màu bạc”, Thanh Thảo vẽ lên một Lorca đầy chất siêu thực, người nghệ sĩ ấy vượt qua sông chết, bước vào thế giới bất tử bằng cây đàn và lý tưởng của mình. Chiếc ghi ta màu bạc như ánh sáng vĩnh cửu dẫn dắt Lorca đi vào cõi bất diệt.
Tuy nhiên, trong một thế giới đầy biến động, không phải lúc nào nghệ thuật cũng được công nhận và bảo vệ. Lorca đã phải trả giá bằng chính mạng sống của mình cho lý tưởng mà ông tin tưởng. Đây là một lời nhắc nhở mạnh mẽ về trách nhiệm của xã hội trong việc bảo vệ các giá trị nghệ thuật chân chính. Đôi khi, sự đe dọa của bạo lực và quyền lực chính trị có thể nhấn chìm những tài năng lớn, như Lorca, nhưng sự hy sinh ấy chỉ làm cho lý tưởng và tinh thần của người nghệ sĩ trở nên bất tử.
“Đàn ghi ta của Lorca” không chỉ là một khúc bi ca về cái chết của Lorca mà còn là một bài ca ngợi lý tưởng sống cao đẹp của người nghệ sĩ chân chính. Tiếng đàn ghi ta vang vọng từ quá khứ tới hiện tại, từ Tây Ban Nha đến toàn thế giới, mang theo thông điệp về sức mạnh bất diệt của nghệ thuật và lý tưởng tự do. Lorca đã ra đi, nhưng lý tưởng của ông vẫn mãi sống, như Thanh Thảo từng khẳng định: “tiếng đàn ghi ta nâu / không ai chôn cất tiếng đàn.”
Có thể nói, với “Đàn ghi ta của Lorca,” Thanh Thảo đã dựng lên một tượng đài bất tử về Lorca – người anh hùng trong nghệ thuật. Lý tưởng của ông, vượt lên trên cả cái chết, mãi mãi âm vang và lan tỏa, trở thành ánh sáng dẫn lối cho những người yêu nghệ thuật và tự do trên toàn thế giới. Chính lý tưởng và sự hi sinh của Lorca đã biến ông thành biểu tượng bất diệt, vĩnh viễn trường tồn trong trái tim nhân loại.
