Bài thơ "Đồng chí" của Chính Hữu là tác phẩm tiêu biểu về tình đồng đội và tình người trong chiến tranh. Phân tích chi tiết bài thơ giúp ta hiểu rõ hơn về sự gắn bó, sẻ chia giữa những người lính, qua đó cảm nhận sâu sắc vẻ đẹp giản dị nhưng thiêng liêng của tình đồng chí.
Mục lục [Ẩn]
Dàn ý phân tích chi tiết bài Đồng chí ngắn gọn
Mẫu số 1
a) Mở bài:
– Giới thiệu tác giả Chính Hữu:
+ Chính Hữu (1926 – 2007) là một nhà thơ nổi tiếng trong quân đội, trưởng thành trong cuộc kháng chiến chống Pháp.
– Giới thiệu bài thơ “Đồng chí”:
+ “Đồng chí” (1948) là một trong những bài thơ đặc sắc của Chính Hữu, viết về tình cảm gắn bó thiêng liêng giữa những người lính trong kháng chiến.
b) Thân bài:
Khái quát về hoàn cảnh sáng tác:
– Bài thơ được viết vào đầu năm 1948, sau chiến dịch Việt Bắc Thu – Đông 1947. Chính Hữu lúc đó là chính trị viên đại đội, đã trải qua chiến dịch và sống trong tình đồng chí keo sơn. Sau chiến dịch, ông bị ốm nặng và được một đồng chí chăm sóc tận tình. Cảm động trước lòng tận tụy của người bạn, ông đã viết bài thơ “Đồng chí” như một lời cảm ơn chân thành.
Cơ sở hình thành tình đồng chí:
– Cùng xuất thân:
+ Cả hai đều là nông dân từ vùng quê nghèo khó, nơi có “nước mặn đồng chua” và “đất cày lên sỏi đá”. Những hình ảnh này giúp người đọc hình dung rõ hơn về sự khổ cực của quê hương họ.
+ Hình ảnh “quê hương anh” và “làng tôi” với những gian lao, vất vả thể hiện sự tương đồng về cảnh ngộ, tạo nên niềm đồng cảm và cơ sở cho tình đồng chí.
– Cùng lí tưởng chiến đấu:
+ Trước khi nhập ngũ, họ là những người xa lạ, nhưng cùng chung một lí tưởng, mục đích bảo vệ Tổ quốc. Hình ảnh “súng bên súng đầu sát bên đầu” tượng trưng cho sự gắn bó trong chiến đấu.
+ Điệp từ “súng” và “đầu” nhấn mạnh tình cảm gắn bó và sự chung sức trên chiến trường.
– Sự chia sẻ và chan hòa:
+ “Đêm rét chung chăn” thể hiện sự chia sẻ và sự gắn bó giữa những người lính khi phải đối mặt với khó khăn.
+ “Tri kỉ” là bạn bè thân thiết, hiểu rõ về nhau. Từ “Đồng chí” vừa trang nghiêm vừa thân thuộc, thể hiện tình cảm cách mạng và sự gắn bó.
=> Tình đồng chí kết hợp giữa tình cảm giai cấp, tình bạn bè tri kỉ và sự gắn bó trong lí tưởng chiến đấu.
Những biểu hiện cao đẹp của tình đồng chí:
– Cảm thông sâu sắc:
+ Họ hiểu và chia sẻ những điều bình dị, thân thuộc nhất như “ruộng nương, gian nhà, giếng nước, gốc đa”, thể hiện sự đồng cảm và quyết tâm chiến đấu vì những gì yêu thương nhất.
+ Hình ảnh “giếng nước gốc đa nhớ người ra lính” nhấn mạnh sự gắn bó với quê hương.
– Sự đồng cam cộng khổ:
+ Hình ảnh “biết từng cơn ớn lạnh”, “run người”, “trán ướt mồ hôi” thể hiện sự chia sẻ trong những cơn sốt rét rừng và thiếu thốn.
+ “Miệng cười buốt giá” dù thiếu thốn nhưng tình cảm vẫn vững bền. “Thương nhau tay nắm lấy bàn tay” biểu hiện tình cảm chân thành và quyết tâm.
Bức tranh đẹp về tình đồng chí:
–Nhiệm vụ gian khổ:
+ “Đêm, rừng hoang, sương muối” thể hiện hoàn cảnh chiến đấu khắc nghiệt và nhiệm vụ của người lính.
– Hình ảnh đặc biệt:
+ “Đầu súng trăng treo” gợi tả hình ảnh trăng treo trên đầu súng, kết hợp giữa chiến tranh và vẻ đẹp hòa bình, tạo ra biểu tượng đẹp về cuộc đời người lính.
Đánh giá về nghệ thuật:
– Thể thơ tự do với cấu trúc linh hoạt.
– Hình ảnh thơ cụ thể và giàu sức khái quát.
– Ngôn ngữ thơ hàm súc, biểu cảm và sử dụng nhiều từ ngữ đắt giá.
– Hình ảnh thơ song hành tạo sự liên kết và sức mạnh biểu đạt.
c) Kết bài:
– Khẳng định giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ.
– Cảm nhận về tác phẩm và liên hệ tình đồng chí, tương thân tương ái trong xã hội ngày nay.
Mẫu số 2
Mở bài:
Trong thế kỷ XX, nhà thơ Chính Hữu đã đóng góp quan trọng cho sự phát triển của văn học cách mạng Việt Nam qua các tác phẩm của mình. Chính Hữu không chỉ là nhà thơ mà còn là chiến sĩ, người lính tham gia cuộc kháng chiến chống Pháp và bảo vệ đất nước. Trong các sáng tác của ông, bài thơ "Đồng chí" nổi bật như một tác phẩm đặc sắc, viết về người lính, tình đồng đội và khát khao hòa bình. Bài thơ này đã tạo dấu ấn mạnh mẽ trong lòng bạn đọc, với sự chân thực và cảm xúc sâu sắc.
2. Thân bài:
a. Sự hình thành tình đồng chí:
Chính Hữu đã tài hợp những yếu tố về hoàn cảnh và tâm trạng để tạo nên tình đồng chí đậm đà. Người lính trong bài thơ đều có cùng một nguồn gốc, xuất thân từ cuộc sống nông thôn, từ "nước mặn đồng chua", "đất cày lên sỏi đá", tạo nên sự gắn kết vững chắc. Thành ngữ "đôi tri kỷ" đã được sử dụng để diễn đạt một cách cụ thể sự gắn bó và tương thân của họ.
b. Những kỉ niệm, sóng gió cùng trải qua:
Bằng cách mô tả những kỷ niệm, những khó khăn và thiếu thốn trên chiến trường, Chính Hữu đã tạo ra một bức tranh chân thực về cuộc sống của những người lính. Hình ảnh về "ruộng nương", "gian nhà", "giếng nước gốc đa" là những hình ảnh quen thuộc của quê hương, mà dù bỏ lại sau lưng, nhưng vẫn mãi trong lòng.
c. Tình đồng chí và khát vọng hòa bình:
Cuối bài thơ, hình ảnh hai người lính đứng gác trong đêm là biểu tượng cho sự chờ đợi, sự hi vọng vào một tương lai tươi sáng, hòa bình. Bức tranh của Chính Hữu không chỉ giới hạn trong chiến trường mà còn mở ra một tầm nhìn rộng lớn hơn, khát vọng của con người mong muốn một thế giới không chiến tranh.
3. Kết bài:
Bài thơ "Đồng chí" của Chính Hữu không chỉ là một tác phẩm văn học mà còn là biểu tượng của tình đồng đội, sự sẻ chia và tương trợ. Hơn thế nữa, nó nhắc nhở các thế hệ hiện tại và tương lai về tầm quan trọng của đoàn kết, thấu hiểu và tôn trọng lẫn nhau. Trong một thế giới luôn thay đổi như hiện nay, những giá trị này càng trở nên cần thiết hơn bao giờ hết, và chúng ta phải bảo vệ, nuôi dưỡng chúng để xây dựng một xã hội hòa bình, phát triển.
Mẫu số 3
1. Mở bài
- Giới thiệu tác giả, tác phẩm
- Chính Hữu là một tác giả lớn của nền thi ca cách mạng, vừa là nhà thơ, vừa là chiến sĩ tham gia chiến dịch Việt Bắc.
- Bài thơ được sáng tác vào năm 1948, viết về người chiến sĩ, về tình đồng đội, về khát vọng hòa bình.
2. Thân bài
a, Sự hình thành tình đồng chí
- Sự tương đồng về hoàn cảnh xuất thân của những người lính: đều là những nông dân, những người con của vùng quê nghèo khó “nước mặn đồng chua”, “đất cày lên sỏi đá”.
- Từ “đôi người xa lạ”, họ cùng đi lính, chung lí tưởng chiến đấu vì Tổ quốc, “súng bên súng đầu sát bên đầu” sát cánh bên nhau trên chiến trường, chia bùi sẻ ngọt “đêm rét chung chăn” mà thành “đôi tri kỷ”.
- Nghệ thuật: sử dụng hình ảnh gợi tả đặc sắc, thủ pháp sóng đôi.
- Từ “Đồng chí”: cách gọi vừa trang nghiêm vừa thân thuộc, đầy tình cảm, mang hơi thở thời đại mới của cách mạng, kháng chiến. Giọng thơ chùng xuống, lắng đọng, tạo cảm giác thiêng liêng.
b, Những kỉ niệm, sóng gió cùng trải qua:
- Cảm thông sâu sắc những tâm tư, nỗi niềm của nhau: vì mục đích chung mà gạt đi niềm riêng tư, để lại sau lưng những gì yêu quý như “ruộng nương”, “gian nhà”, “giếng nước gốc đa” – những hình ảnh đại diện cho quê hương.
⇒ Dù tư thế ra đi dứt khoát, “mặc kệ” nhưng họ vẫn nhớ quê hương da diết.
- So sánh mở rộng với bài thơ Đất nước của Nguyễn Đình Thi:
“Người ra đi đầu không ngoảnh lại
Sau lưng thềm nắng lá rơi đầy”.
- Cùng chia sẻ những gian lao, thiếu thốn trên chiến trường:
- Bệnh sốt rét rừng: “biết từng cơn ớn lạnh”, “run người”, “trán ướt mồ hôi”.
- Khó khăn thiếu thốn: áo rách vai, quần vá, không giày, chịu đói rét.
- Nghệ thuật:
- Liệt kê, tả thực: cụ thể hóa những vất vả trong cuộc sống của người lính những năm kháng chiến chống Pháp, làm nổi bật lên sự sẻ chia, đoàn kết “thương nhau tay nắm lấy bàn tay”.
- Tiếp tục sử dụng thủ pháp sóng đôi: “anh” – “tôi” tạo sự song hành, gắn bó giữa những người đồng đội.
- Liên hệ mở rộng với tình đồng đội trong truyện “Những ngôi sao xa xôi” của Lê Minh Khuê.
c. Tình đồng chí và khát vọng hòa bình
Ba câu cuối kết thúc bài thơ bằng hình ảnh hai người đồng đội đứng gác trong đêm:
- Cảnh hoang vắng “rừng hoang sương muối” làm nổi bật hình ảnh “đứng cạnh bên nhau chờ giặc tới”: hiên ngang, chủ động, “chờ” không sợ hãi.
- Hình ảnh đặc biệt: “Đầu súng trăng treo”
- Gợi tả: hai người lính đứng gác dưới ánh trăng, trăng lặn xuống thấp dần khi trời gần sáng và như treo trên đầu súng.
- Đặt hai biểu tượng đối lập trong cùng một câu thơ: “súng” tượng trưng cho chiến tranh, hiện thực; “trăng” tượng trưng cho vẻ đẹp hòa bình, lãng mạn.
⇒ Tạo nên một biểu tượng đẹp về cuộc đời người lính: chiến sĩ mà thi sĩ, thấu hiểu hiện thực nhưng vẫn không ngừng hi vọng vào tương lai tươi đẹp.
- Nghệ thuật: sử dụng hình ảnh tả thực, cặp hình ảnh đối lập.
3. Kết bài
- Kết luận về tác phẩm: miêu tả chân thực những gian khổ thời chiến tranh, ca ngợi tình cảm gắn bó, sẻ chia giữa những người lính, thể hiện khát vọng hòa bình.
- Liên hệ thực tiễn: tình đồng chí, tương thân tương ái đến nay vẫn còn nguyên giá trị, những người còn sống luôn trăn trở, nhớ thương đồng đội đã hi sinh ⇒ thế hệ trẻ cần luôn tôn trọng, biết ơn những người lính, phát huy tinh thần tương trợ lẫn nhau trong cuộc sống.
Mẫu số 4
1. Mở bài
Giới thiệu tác giả Chính Hữu và bài thơ Đồng chí.
2. Thân bài
a. Đoạn thơ thứ nhất (Quê hương anh… Đồng chí!).
Giới thiệu quê hương, xuất thân của mình và đồng đội: “nước mặn đồng chua, đất cày lên sỏi đá” → cùng chung cảnh ngộ nghèo khó, là những người nông dân chất phác, mộc mạc.
“chẳng hẹn quen nhau”: chiến tranh đã đưa những người nông dân này thành chiến sĩ chiến đấu cùng nhau, thân quen nhau và trở thành đôi bạn thân thiết.
“Súng bên súng, đầu sát bên đầu”: sự kề vai sát cánh, song hành cùng nhau trên khắp những ngả đường chiến đấu.
“Đêm rét chung chăn thành đôi tri kỉ”: không chỉ bên nhau trong những chặng đường chiến đấu, họ còn bên nhau trong cuộc sống thường nhật ở chiến trường, chia sẻ với nhau những điều nhỏ nhặt nhất và trở thành người bạn tri kỉ của nhau.
“Đồng chí!”: hai tiếng đồng chí thiêng liêng vang lên để khẳng định cho tình bạn keo sơn của hai người chiến sĩ từ sự thấu hiểu đến việc cùng chung lí tưởng.
→ Hình ảnh người chiến sĩ hiện lên chất phác, mộc mạc nhưng giàu tình cảm khiến người đọc thêm thương mến, yêu thương.
b. Đoạn thơ tiếp theo (Ruộng nương… trán ướt mồ hôi)
Sự thấu hiểu cho hoàn cảnh của người đồng chí: Cuộc sống của họ còn nhiều khó khăn nhưng, phải vất vả mưu sinh nhưng họ vẫn gửi lại phía sau để chiến đấu giành độc lập cho tổ quốc.
Quay lại thực tại chiến đấu: cơn sốt rét rừng → hoàn cảnh chiến đấu vô cùng khắc nghiệt, gian khổ.
c. Đoạn thơ tiếp theo (Áo anh rách vai… nắm lấy bàn tay)
Thực tế ở chiến trường: người chiến sĩ không có lấy một manh áo lành lặn để mặc, chiếc quần cũng là từ chắp vá từ mảnh vải bỏ đi mà thành thế mà vẫn phải chống chọi với cái rét. Sự lạc quan của người lính được thể hiện ở nụ cười tươi rói giữa mùa đông buốt giá.
Giữa nơi rừng núi hoang vu đầy gai góc, chưa kể đến bom đạn nguy hiểm, người chiến sĩ không có lấy một đôi giày để đi bảo vệ đôi chân của mình, chính vì hoàn cảnh khó khăn thế mà họ hiểu nhau hơn, họ trao nhau cái nắm tay thay cho tình thương, sự đồng cảm, thấu hiểu.
d. Khổ thơ cuối cùng
Không gian: ban đêm, nơi rừng hoang sương muối.
Hình ảnh người lính: đứng canh gác cạnh nhau giữa trời đất để chờ giặc tới.
“Đầu súng trăng treo” hình ảnh liên tưởng thú vị, mũi súng ngửa lên trời giống như chiếc giá đỡ ánh trăng tròn, tạo cảm giác thi vị, làm cho người đọc hiểu thêm về khung cảnh chiến đấu.
3. Kết bài
Nêu khái quát lại nội dung, nghệ thuật và giá trị của tác phẩm.
