Cuốn sách “Hoàng tử bé” được Saint-Exupéry viết và vẽ tranh minh họa khi ông đang lưu vong tại Mỹ. Đó là câu chuyện kể về một hoàng tử nhỏ từ một tiểu cầu đến thăm nhiều hành tinh, gặp gỡ đủ kiểu người. “Hoàng tử bé” tuy được sáng tác với chất liệu ngôn từ trong sáng thơ mộng tựa như những câu chuyện cổ tích dành cho trẻ thơ nhưng ẩn đằng sau những câu chữ tưởng chừng như đơn thuần ngây thơ ấy là những triết lý nhân sinh sâu sắc được thể hiện thông qua các hình ảnh mang đậm tính biểu tượng.
Triết lý về tình yêu trong Hoàng Tử Bé
- Những thứ "na ná" tình yêu thì rất nhiều
Khi còn ở hành tinh B612, Hoàng Tử Bé hằng ngày phải nhổ những cây bao báp nhỏ.
"Đều đặn phải lo việc nhổ bọn bao báp từ lúc ta còn kịp phân biệt chúng với các cây hoa hồng, mà bao báp hồi còn thơ thì lại giống cây hoa hồng lắm."
Hình tượng cây bao báp trong câu chuyện khiến chúng ta liên tưởng đến những thứ tình cảm rất giống với tình yêu. Nhưng chỉ khi thật sự tiếp xúc và cảm nhận, ta mới nhận ra chúng không phải. Giống như cây bao báp mà Hoàng Tử Bé phải nhổ hằng ngày, trong cuộc sống chúng ta phải trải qua nhiều điều mới hiểu được đâu mới là tình yêu đích thực.
- Chúng ta nhận ra mình thực sự rất yêu một người khi đã rời đi và đánh mất họ
Hoàng Tử Bé đã từng bối rối và mệt mỏi trước sự thay tính đổi nết của bông hoa hồng để rồi chọn cách rời xa nàng và bắt đầu hành trình khám phá thế giới. Nhưng khi đặt chân đến Trái Đất, trải qua rất nhiều chuyện, cậu mới nhận ra bông hoa của cậu là độc nhất vô nhị trong vũ trụ này. Cậu đã thú nhận với viên phi công rằng mình thực sự hối hận vì hành động trốn chạy ấy.
Sự trở về đầy khó khăn và đánh đổi bằng nọc rắn của hoàng tử bé cũng phần nào giúp chúng ta hiểu được rằng: Trong cuộc sống, có những thứ rất dễ để khiến chúng ta từ bỏ nhưng khi muốn tìm lại thì vô cùng khó, tình yêu là một trong số đó. Để trở về với bông hoa hồng mà mình yêu, hoàng tử bé phải chịu sự đau đớn từ nọc rắn trong khi lúc rời đi, cậu chỉ đơn giản là đi theo đàn chim di cư.
- Hãy yêu và cảm nhận bằng cả trái tim mình
Một triết lý về tình yêu mà tất cả chúng ta đều tìm thấy trong Hoàng Tử Bé chính là: Tình yêu được cảm nhận bằng trái tim. Triết lý ấy được Hoàng Tử Bé thấm thía sau cuộc trò chuyện với Cáo Đỏ trong sa mạc:
“Đây, cái bí quyết của tớ. Rất giản dị thôi: Người ta chỉ nhìn thấy thật rõ ràng bằng trái tim mình. Cái chủ yếu thì mắt chẳng thể thấy. Người ta chỉ nhìn rõ bằng trái tim. Đôi mắt thường mù lòa trước những điều cốt tử”.
Cũng không thể phủ nhận rằng trong tình yêu, lý trí cũng rất cần thiết và quan trọng nhưng dẫu thế nào, sự rung động từ chính trái tim mới chính là quan trọng nhất. Tại sao Hoàng Tử Bé lại yêu bông hoa của mình ở hành B612 như thế, vì tình cảm ấy nhen nhói từ sâu thẳm trong trái tim cậu. Nhiều khi, rất nhiều quyết định từ trực giác, từ sự mách bảo của trái tim lại mang kết quả bất ngờ, đáng mong đợi hơn cả lý trí.
Triết lý về tính cách con người và các mối quan hệ xã hội
+ Cuộc du ngoạn của hoàng tử bé qua 6 tiểu tinh cầu: cậu bắt đầu tiếp xúc với cách nói chuyện và cư xử của những người lớn này từ đó ta hiểu được rằng những người lớn luôn đi tìm kiếm quyền lực, họ tự làm khó chính bản thân mình, họ làm theo những quy tắc nhất định và thực sự họ không biết mình cần và muốn gì.
Triết lý về ý nghĩa cuộc sống
+ Hình ảnh người bẻ ghi và những chuyến tàu: cuộc sống lặp đi lặp lại một cách nhàm chán, những người lớn mệt nhoài trên những chuyến tàu ngược xuôi xuôi ngược khắp thế gian.
+ Hình ảnh giếng nước: Hoàng tử dạy cho người phi công sự huyền diệu của cái tâm trên sự vật. Cái giếng mà hai người tìm thấy không còn là cái giếng vô hồn. Nó sẽ là một cái giếng đặc biệt. Từ cái kẽo kẹt của sợi thừng trên ròng rọc cũ, cho tới cái gầu trĩu tay, cho tới cái mát trong cổ họng của ngụm nước giữa cơn nắng gắt, tất cả gắn liền với cái tâm của ngày hôm nay làm giếng trở nên tuyệt vời.
+ Hình ảnh con rắn vàng sa mạc: Con rắn độc không ác, chết không phải là hết, bản chất mọi chuyện không tốt không xấu, không sinh không diệt.
Những điều không phải ai cũng nhận ra trong Hoàng Tử Bé
Rất nhiều người khi đọc Hoàng Tử Bé nhận ra rằng đây thực sự không phải là cuốn sách đầy mộng mơ. Ẩn sâu trong trang sách, Antoine đã lồng ghép khéo léo những hạn chế của chính người lớn khi họ sinh sống trong thế giới có phần thực dụng, không còn mộng mơ như ngày xưa bé.
Người phi công trong truyện có niềm đam mê với vẽ, nhưng những bức tranh mà ông vẽ đều nhận lấy sự chê bai của mọi người, người ta không hiểu viên phi công thực sự đang hiểu gì. Theo năm tháng, những lời chê ấy chôn vùi ước mơ thuở nào của ông. Chỉ có Hoàng Tử Bé là hiểu ông đang thực sự vẽ gì, chỉ có cậu là yêu cầu phi công vẽ cho mình một bức tranh. Trong cuộc sống này, sự hạn hẹp về tầm nhìn, vội vàng buông lời chê bai diễn ra xung quanh chúng ta. Đôi khi ta thực sự không ngờ chính những lời nói vô tình ấy lại có sự tác động lớn đến vậy.
Có một người tin rằng và biết đến sự tồn tại của hành tinh B612, quê hương của Hoàng Tử Bé, đó là nhà thiên văn học người Thổ Nhĩ Kỳ. Thế nhưng khi ông trong bộ trang phục truyền thống Thổ Nhĩ Kỳ trình bày về hành tinh ấy, chẳng có ai tin ông cả. Nhiều năm sau, ông ấy lại diễn thuyết về hành tinh B612 nhưng lần này lại có nhiều tràng vỗ tay và lời khen. Hình như khi nhà thiên văn khoác lên mình bộ Âu phục phẳng phiu thì lời nói của ông có sức thuyết phục hơn rất nhiều lần!
Và ngay cả Hoàng Tử Bé, trong một phút giây cũng có sự hiểu lầm về con người. Cậu nhầm lẫn tiếng vọng từ vách núi của thiên nhiên là tiếng vọng của con người. Thế rồi em buộc tội con người "đã khô khốc lại còn vừa nhọn hoắt vừa sỗ sàng".
Những phán xét vội vàng, những cái nhìn định kiến là nguyên nhân kìm hãm sự phát triển của thế giới này! Thế nên đừng đưa ra kết luận vội vàng khi đứng trước một sự vật, hiện tượng. Những điều ấy, thật không thể ngờ, khi lại được tìm thấy trong cuốn sách tưởng chừng như rất mộng mơ là Hoàng Tử Bé.
Có lẽ chẳng có ai khi đọc Hoàng Tử Bé đều tự tin khẳng định rằng mình có thể hiểu được hết những thông điệp mà Antoine gửi gắm trong tác phẩm. Và đó chính là cái hay của Hoàng Tử Bé, của một kiệt tác đích thực. Tác phẩm đích thực là điểm tựa để mỗi khi cảm thấy mệt mỏi, mỗi người lại tìm đến và tựa vào. Thế giới của những người lớn thì không hề mơ mộng và đẹp đẽ như ngày thơ bé. Và có lẽ vì thế, mỗi chúng ta đều có một Hoàng Tử Bé tồn tại sâu thẳm trong tim mình, giữ cho ta nét hồn nhiên và trong sáng cần có.
