Lí luận văn học là một chủ đề nâng cao rất được quan tâm. Tuy nhiên, nếu không hiểu rõ các phạm trù cơ bản của lí luận văn học mà chỉ ghi chép nhận định mà không biết cách áp dụng hoặc áp dụng một cách máy móc, bài viết sẽ khó đạt được độ sâu sắc.
1. Khái Niệm
Khái niệm: Truyện ngắn là tác phẩm tự sự có độ dài ngắn, thường xoay quanh một tình huống chính.
Nhận định về truyện ngắn:
- “Truyện ngắn là một phần cắt từ đời sống” (Tô Hoài).
- “Truyện ngắn là một câu chuyện ngắn gọn, trong đó cái không bình thường trở nên bình thường, và cái bình thường trở nên không bình thường” (Konstantin Paustovsky).
Áp dụng vào bài viết:
- Mở bài: Theo Konstantin Paustovsky, “Truyện ngắn là một câu chuyện ngắn gọn, trong đó cái không bình thường trở nên bình thường, và cái bình thường trở nên không bình thường”. [Truyện ngắn A] của [tác giả B] đã thể hiện [cái bình thường trong vấn đề nghị luận C] với vẻ đẹp đặc biệt.
- Lập luận và đánh giá: Nếu xem truyện ngắn là phần cắt từ đời sống, thì [tác phẩm A] của [nhà văn B] đã cung cấp một cái nhìn sâu sắc về [giá trị hiện thực trong tác phẩm A].
2. Tình Huống Truyện
Khái niệm: Tình huống truyện là một sự kiện đặc biệt được nhà văn tạo ra trong tác phẩm theo hướng lạ hóa.
Vai trò:
- Là phần cấu trúc chính của truyện ngắn, quyết định sự sống còn của tác phẩm.
- Chi phối các yếu tố khác như bố cục và hình thức.
- Tạo nền tảng cho sự thành công của tác phẩm.
- Nổi bật đặc điểm nhân vật, chủ đề, và tư tưởng.
Phân loại: Tình huống tâm trạng, hành động, nhận thức.
Áp dụng vào bài viết:
- Lập luận và đánh giá: Sáng tạo tình huống truyện là điều quan trọng cho thành công của một tác phẩm. [Tình huống truyện C] trong [truyện ngắn A] đã thể hiện giá trị tư tưởng sâu sắc.
- Lưu ý: Hiểu rõ khái niệm và vai trò của tình huống truyện giúp bạn phân tích nhân vật và các yếu tố khác trong tác phẩm hiệu quả hơn.
3. Nhân Vật
Khái niệm: Nhân vật là con người được miêu tả trong tác phẩm, có thể là con người, con vật, v.v. Trong truyện ngắn, nhân vật thường là con người.
Vai trò:
- Khái quát tính cách và cuộc sống.
- Truyền tải tư tưởng và phong cách của tác giả.
- Tạo tính thuyết phục cho người đọc.
Phân loại:
- Theo vai trò: nhân vật chính, phụ.
- Theo đặc điểm tính cách: nhân vật chính diện, phản diện.
- Theo thể loại: nhân vật tự sự, trữ tình, kịch.
- Theo cấu trúc hình tượng: nhân vật chức năng, tính cách, tư tưởng.
Áp dụng vào bài viết:
- Lập luận và đánh giá: [Nhân vật A] giúp người đọc hiểu rõ hơn về tính cách, số phận và hiện thực cuộc sống. Như Tô Hoài nói, “Nhân vật là nơi tập trung giải quyết mọi vấn đề trong tác phẩm”.
- Mở bài: Bàn về nhân vật trong truyện ngắn, Bê-ông Brit cho rằng, “Các nhân vật không phải là bản sao của con người thật mà là hình tượng phản ánh ý đồ tư tưởng của tác giả”. [Nhân vật A] trong [tác phẩm B] là một ví dụ tiêu biểu.
Với những kiến thức cơ bản này, bạn có thể áp dụng vào các vấn đề cụ thể để làm bài viết của mình sáng tạo và sâu sắc hơn.
