Bài thơ Ánh trăng của Nguyễn Duy thể hiện tình yêu quê hương và những kỷ niệm sâu sắc. Để lập dàn ý phân tích, cần nêu khái quát tác giả, nội dung chính, hình ảnh ánh trăng, tâm tư của nhân vật trữ tình và ý nghĩa của bài thơ trong mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên.
Dàn ý phân tích bài thơ Ánh Trăng - Mẫu 1
a) Mở bài:
Nguyễn Duy (sinh năm 1948) là một nhà thơ nổi tiếng, với nhiều tác phẩm được đông đảo bạn đọc yêu thích.
– “Ánh trăng” là một bài thơ nổi bật của ông, viết vào năm 1978, ba năm sau khi miền Nam được giải phóng hoàn toàn, và được in trong tập thơ cùng tên của ông.
Ví dụ: Nguyễn Duy là một nhà thơ gắn bó với cuộc sống và kháng chiến chống Mỹ. Thơ của ông thường mang đến sự gần gũi và cảm xúc chân thành. Một trong những tác phẩm nổi bật của ông là bài thơ “Ánh trăng”, tác phẩm này rất quen thuộc và giản dị, phản ánh sâu sắc và chân thực.
b) Thân bài: Phân tích bài thơ “Ánh trăng” của Nguyễn Duy
Khái quát về bài thơ:
– Hoàn cảnh sáng tác:
+ Bài thơ được viết vào năm 1978 tại thành phố Hồ Chí Minh, sau khi kết thúc chiến tranh, trong thời kỳ chuyển mình từ cuộc sống chiến đấu sang thời kỳ hòa bình.
+ In trong tập thơ “Ánh trăng” của Nguyễn Duy, tập thơ này đã đạt giải A của Hội Nhà Văn Việt Nam năm 1984.
– Mạch cảm xúc:
+ Bài thơ sử dụng hình ảnh thiên nhiên để phản ánh những suy tư và chiêm nghiệm của nhà thơ về cuộc đời qua từng giai đoạn, từ quá khứ đến hiện tại.
Vầng trăng trong quá khứ:
– Thời thơ ấu:
+ Hồi nhỏ, tác giả sống gắn bó với thiên nhiên: đồng, sông, bể.
+ Điệp từ “với” lặp lại ba lần nhấn mạnh sự gắn bó sâu sắc của con người với thiên nhiên và những kỷ niệm tuổi thơ.
– Thời chiến tranh:
+ Trong những năm chiến tranh gian khổ, vầng trăng trở thành người bạn tri kỷ, đồng hành cùng tác giả qua những khó khăn.
+ Trăng là bạn tri âm, cùng chia sẻ mọi cảm xúc và khó khăn trong cuộc chiến.
– Trăng trong quá khứ:
+ Vầng trăng được miêu tả “trần trụi với thiên nhiên”, “hồn nhiên như cây cỏ”, mang vẻ đẹp giản dị và trong sáng.
+ Trăng thể hiện sự gắn bó tình nghĩa với con người từ khi còn nhỏ đến khi trưởng thành, là hình ảnh của thiên nhiên tươi đẹp, hòa hợp với cuộc sống.
Vầng trăng của hiện tại:
– Thay đổi hoàn cảnh:
+ Sau chiến tranh, đất nước hòa bình và cuộc sống trở nên hiện đại. Người lính trở về thành phố, sống trong điều kiện tiện nghi, xa rời thiên nhiên.
+ Vầng trăng giờ đây chỉ là ký ức, như “người dưng qua đường”, không còn gắn bó và gần gũi như trước.
– Gặp lại trăng trong hoàn cảnh bất ngờ:
+ Khi mất điện, phòng tối, vầng trăng hiện ra bất ngờ, gợi nhớ về những kỷ niệm xưa.
+ Sự xuất hiện của vầng trăng khiến nhà thơ bàng hoàng, xúc động và tràn ngập những cảm xúc hoài niệm.
Cảm xúc của tác giả:
– Tâm trạng và cử chỉ:
+ Tư thế nhìn lên vầng trăng thể hiện sự đối mặt trực tiếp, với những cảm xúc chân thành và sâu sắc.
+ Trăng không chỉ là ánh sáng, mà còn là biểu tượng của quá khứ và tình bạn.
+ Cảm xúc mạnh mẽ khi nhớ về quá khứ và sự thức tỉnh về tình cảm.
Đánh giá về nghệ thuật:
– Bài thơ sử dụng thể thơ năm chữ với nhịp thơ linh hoạt, kết hợp tự sự và trữ tình.
– Giọng thơ chân thành và sâu sắc, hình ảnh vầng trăng mang nhiều tầng ý nghĩa, từ tình bạn đến sự thức tỉnh tâm hồn.
c) Kết bài:
– Bài thơ “Ánh trăng” của Nguyễn Duy không chỉ có giá trị về mặt nội dung mà còn về nghệ thuật, thể hiện những suy ngẫm sâu sắc về quá khứ và hiện tại.
– Cá nhân em cảm nhận bài thơ là một tác phẩm đầy cảm xúc, vừa chân thành vừa sâu lắng, giúp người đọc cảm nhận được sự giao hòa giữa quá khứ và hiện tại, và là một bài học về lòng biết ơn và sự thức tỉnh.
Dàn ý phân tích bài thơ Ánh Trăng - Mẫu 2
I. Mở bài
- Giới thiệu tác giả Nguyễn Duy và bài Ánh trăng, nêu khái quát về nội dung, nghệ thuật của tác phẩm
- Trích dẫn nhận định của Nguyễn Bùi Vợi.
II. Thân bài
1. Khái quát chung
- Xuất xứ, hoàn cảnh sáng tác của bài thơ
- Bài thơ viết về thiên nhiên - một trong những chủ đề quen thuộc của thơ ca nói chung
- Bài thơ mượn đề tài thiên nhiên để nói tới suy ngẫm, chiêm nghiệm của nhà thơ và con người, cuộc đời
2. Phân tích bài thơ và chứng minh nhận định: Bài thơ viết về hình ảnh ánh trăng gắn với cuộc đời
- Hình ảnh ánh trăng xuất hiện trong nhan đề bài thơ cho biết đề tài, chủ đề mà bài thơ muốn thể hiện
- Ánh trăng trở thành hình ảnh trung tâm của bài thơ
- Vầng trăng gắn bó sâu đậm với con người từ thời thơ ấu, trải qua khó khăn gian khổ trong chiến đấu
Hồi nhỏ sống với đồng
Với sông rồi với bể
Hồi chiến tranh ở rừng
Vầng trăng thành tri kỉ
- Cấu trúc lặp và biện pháp liệt kê “đồng, sông, bể, rừng” theo trình tự không gian hẹp tới rộng, từ quê hương tới đất nước đã trở thành nhân chứng, thức tỉnh con người
→ Trải qua khổ cực, cuộc sống bình dị, hồn nhiên, tình cảm của con người và vầng trăng bền chặt “nghĩa tình”
- Trăng là người bạn đồng hành, đồng cam cộng khổ, trăng hiện diện như hình ảnh của quá khứ tình nghĩa
- Vầng trăng được nhân hóa trở thành “tri kỉ” có tâm trạng, cảm xúc, sự thủy chung sâu sắc
“Vầng trăng thành tri kỉ”
- Sự thay đổi trong mối quan hệ giữa nhà thơ và vầng trăng: Tác giả tạo ra sự đối lập giữa con người quá khứ và con người hiện tại, giữa sự thiếu thốn trong quá khứ với sự “hiện đại” đầy đủ của thực tại
- Từ đó, diễn tả sự thay đổi về mặt tình cảm của con người: con người lãng quên vầng trăng, quên quá khứ, nên vầng trăng tình nghĩa giờ chỉ “như người dưng qua đường”. Con người trong sự đủ đầy vật chất và tiện nghi dễ dàng quên đi gian khổ, đau thương từ quá khứ
- Khổ thơ thứ 4 tạo nên bước ngoặt làm chuyển hướng mạch cảm xúc của nhân vật trữ tình
- Hoàn cảnh được đẩy đến bước ngoặt khi tình huống bất ngờ xảy đến:
Thình lình đèn điện tắt
Phòng buyn đinh tối om
- Đây là tình huống quen thuộc, rất thực, tình huống tạo nên tính bước ngoặt để tác giả bộc lộ và thể hiện chủ đề tác phẩm.
- Sự đối lập giữa ánh sáng và bóng tối, giữa “ phòng tối om” >< “vầng trăng tròn”
- Người và trăng đối mặt thì tình xưa nghĩa cũ dâng lên, dường như “vầng trăng tròn vành vạnh” vẫn luôn chung thủy đứng chờ
- Trăng xuất hiện đột ngột có sức rung động mạnh mẽ thức tỉnh lương tâm con người
→ khổ thơ quan trọng tạo nên tính bước ngoặt cho bài thơ cũng là hồi chuông làm thức tỉnh tình nghĩa, lương tâm của con người
- Hình tượng vầng trăng và dòng cảm xúc của tác giả: Sự xúc động mãnh liệt của nhân vật trữ tình “ ngửa mặt lên nhìn mặt/ có cái gì rưng rưng/ như là đồng là bể/ như là sông là rừng”
- Chủ thể trữ tình lặng lẽ đối diện với vầng trăng trong tư thế im lặng cũng chính là quá khứ đối diện với hiện tại, sự thủy chung tình nghĩa đối diện với sự bạc bẽo vô tình
- Đối diện với vầng trăng tình nghĩa, con người dường như thức tình được sự thiện lương: nhìn sâu vào bản thân để thấy lỗi lầm, sự thay đổi của mình
- Cuộc gặp gỡ không lời giúp con người tự soi chiếu vào chính mình
- Khổ thơ cuối thể hiện những suy ngẫm sâu sắc mang tính triết lý của tác giả
- “trăng cứ tròn vành vạnh” biểu trưng cho sự chung thủy, nghĩa tình, trọn vẹn của thiên nhiên và quá khứ dù con người có thay đổi, vô tình
- Ánh trăng được nhân hóa “im phăng phắc” không trách cứ, oán hờn thể hiện sự bao dung, độ lượng của con người nghĩa tình
- Sự im lặng khiến nhân vật trữ tình “giật mình” đây là sự thức tỉnh lương tâm rất đáng trân trọng
- Câu thơ cuối cùng là sự ân hận, nỗi niềm tâm sự trở nên ám ảnh, day dứt
→ Sự cảnh tỉnh, nhắc nhở con người nhớ về quá khứ, về những điều ân tình thủy chung
III. Kết bài
- Nguyễn Duy khai thác hình tượng nghệ thuật ánh trăng hết sức độc đáo. Ánh trăng mang lại câu chuyện về lẽ sống ân tình, chung thủy
- Bài thơ Ánh trăng cũng gợi lên trong lòng chúng ta nhiều suy ngẫm về cách sống, cách làm người, lối sống ân tình ở đời qua những câu thơ thấm thía, sâu nặng
