Tình mẫu tử là tình yêu cao cả và bền lâu nhất trong cuộc đời của con người. Dưới đây là 5 mẫu bài nghị luận về bài thơ con cò của Chế Lan Viên chọn lọc nâng cao, mời bạn đọc cùng theo dõi.
Mục lục [Ẩn]
Dàn ý Nghị luận bài thơ Con cò của Chế Lan Viên
1. Mở bài
- Giới thiệu khái quát về bài thơ Con cò
2. Thân bài
- Vài nét về tác giả Chế Lan Viên:
+ Nhà thơ tiêu biểu trong phong trào Thơ mới
+ Thơ ông giàu chất trí tuệ, có màu sắc suy tưởng, triết lí.
- Vài nét về bài thơ “Con cò”:
+ Sáng tác năm 1962
+ Thể thơ tự do
+ Khai thác hình ảnh con cò trong ca dao để nói về tình thương sâu sắc của người mẹ.
- Hình tượng con cò:
+ Con cò bắt đầu đến với tuổi thơ của đứa bé thật thong thả, ung dung
+ Trong lời ru của mẹ, cánh cò luôn hiện diện, cũng như những tình cảm ấm áp trìu mến yêu thương mà người mẹ dành cho đứa con thơ.
+ Cánh cò biểu tượng cho sự vất vả, lam lũ của người mẹ, của người nông dân chân lấm tay bùn.
+ Cánh cò theo từng bước trưởng thành của người con.
+ Hình tượng con cò chính là biểu tượng của lòng người mẹ yêu con tha thiết, sẽ luôn ở bên con suốt cả cuộc đời.
3. Kết bài
- Khái quát lại tư tưởng nghị luận
- Bàn luận mở rộng nâng cao
Nghị luận về bài thơ con cò của Chế Lan Viên chọn lọc nâng cao
Mẫu số 1
Phạm Duy đã từng viết một câu thơ đầy cảm xúc, chạm đến trái tim của nhiều người: “Ta đi trọn kiếp con người/ Cũng khi đi hết những lời mẹ ru.” Những lời ru của mẹ, từ lâu đã trở thành một phần không thể thiếu trong tuổi thơ mỗi người, không chỉ là âm điệu nhẹ nhàng mà còn chứa đựng bao yêu thương, chăm sóc mà người mẹ gửi gắm đến đứa con bé bỏng của mình. Tình mẫu tử thiêng liêng ấy đã tạo nên những dòng thơ thật xúc động, và với nhà thơ Chế Lan Viên, những cảm xúc này đã được thể hiện tinh tế qua bài thơ Con cò. Tác phẩm không chỉ gợi nhớ về tuổi thơ, về những lời ru ngọt ngào, mà còn làm sống lại trong lòng người đọc những suy tư sâu lắng về tình mẹ - tình cảm mãnh liệt và vĩnh cửu đối với đứa con yêu dấu.
Chế Lan Viên (1920-1989), với tên thật là Phan Ngọc Hoan, sinh ra tại Quảng Trị và lớn lên tại Bình Định. Ông là một trong những nhà thơ lớn của nền văn học Việt Nam hiện đại. Sự nghiệp sáng tác của ông kéo dài hơn nửa thế kỷ, từ trước đến sau Cách mạng tháng Tám, với những đóng góp quan trọng cho thơ ca Việt Nam. Trước Cách mạng, ông nổi danh với tập thơ Điêu tàn (1937), tác phẩm đã đưa tên tuổi ông trở thành một trong những nhà thơ tiêu biểu của phong trào Thơ Mới. Sau Cách mạng, Chế Lan Viên tiếp tục khẳng định tài năng của mình trong dòng thơ Cách mạng, với các tập thơ như Hoa ngày thường - Chim báo bão (1967) và Di cảo thơ (1989). Thơ của Chế Lan Viên không chỉ giàu chất trí tuệ, mà còn mang đậm tính triết lý, suy tưởng, cùng với khả năng sáng tạo hình ảnh phong phú, tinh tế.
Con cò được sáng tác năm 1962 và in trong tập Hoa ngày thường - Chim báo bão (1967). Bài thơ được viết theo thể thơ tự do, với những câu ngắn dài đan xen một cách linh hoạt, tạo nên nhịp điệu như những lời ru mà người mẹ dành cho đứa con. Qua hình ảnh con cò trong những câu ca dao quen thuộc, Chế Lan Viên ca ngợi tình mẹ bao la và tầm quan trọng của những lời ru trong hành trình trưởng thành của con người. Bài thơ khéo léo vận dụng cấu tứ của ca dao, đồng thời sử dụng thể thơ tự do để tạo nên những hình ảnh thân thuộc, vừa gần gũi, vừa mang ý nghĩa biểu tượng sâu sắc về tình mẫu tử.
Trong đoạn thơ đầu tiên, hình ảnh con cò xuất hiện bên tuổi thơ của đứa trẻ với vẻ thảnh thơi, tự tại:
“Con còn bế trên tay
Con chưa biết con cò
Nhưng trong lời mẹ hát
Có cánh cò đang bay…”
"Con cò bay la
Con cò bay lả
Con cò Cổng Phủ
Con cò Đồng Đăng..."
Hình ảnh con cò không chỉ xuất hiện ở nhan đề, mà còn xuất hiện nhiều lần trong suốt bài thơ, nhấn mạnh ý nghĩa biểu tượng của nó. Lời ru mẹ hát trong tiềm thức của đứa trẻ đã đưa hình ảnh con cò vào tâm hồn bé nhỏ, cho con biết về cuộc sống bình dị, tươi đẹp nơi làng quê. Con cò trở thành hình ảnh quen thuộc, gợi nhắc về tình yêu thương và sự che chở của mẹ dành cho con, từ khi con còn bế trên tay đến những ngày tháng khôn lớn.
Trong lời ru ấy, cánh cò không chỉ đơn thuần là một biểu tượng của ca dao, mà còn là biểu hiện của tình mẹ. Cánh cò chăm chỉ, lặng lẽ, tìm kiếm thức ăn, và người mẹ thì yêu thương, che chở cho con:
"Cò một mình, cò phải kiếm lấy ăn
Con có mẹ, con chơi rồi lại ngủ"
Hai câu thơ, với cấu trúc song hành và tương phản, đã làm nổi bật lên sự khác biệt giữa con cò và đứa trẻ. Cò phải một mình, lặng lẽ kiếm sống giữa đời, trong khi đứa trẻ được mẹ chăm sóc, bảo bọc. Hình ảnh con cò trở nên gần gũi, đồng cảm với người đọc, như một biểu tượng của những khó khăn, vất vả mà người mẹ sẵn sàng gánh vác để con mình được yên bình, hạnh phúc.
Ở những câu thơ sau, Chế Lan Viên tiếp tục khai thác hình ảnh con cò từ ca dao, nhưng mang đến một cảm nhận sâu sắc hơn về nỗi vất vả, đơn độc của cò:
"Con cò ăn đêm
Con cò xa tổ
Cò gặp cành mềm
Cò sợ xáo măng..."
Hình ảnh con cò trở thành biểu tượng cho những người nông dân, những người mẹ lặn lội sớm hôm, gặp biết bao khó khăn, nguy hiểm trong cuộc sống. Nhưng dù cuộc đời có khắc nghiệt, họ vẫn giữ được phẩm giá thanh cao, vẫn tiếp tục nuôi dưỡng, bảo vệ gia đình và con cái.
"Ngủ yên, ngủ yên, cò ơi, chớ sợ
Cành có mềm, mẹ đã sẵn tay nâng
Trong lời ru của mẹ thấm hơi xuân
Con chưa biết con cò con vạc
Con chưa biết những cành mềm mẹ hát
Sữa mẹ nhiều, con ngủ chẳng phân vân"
Hình ảnh người mẹ hiện lên thật bao dung, che chở, với bàn tay sẵn sàng nâng cành mềm để con không phải lo sợ. Đứa trẻ nằm trong vòng tay mẹ, say ngủ giữa tình yêu thương vô bờ bến, không còn gì phải lo nghĩ hay băn khoăn về những điều ngoài kia.
Trong khổ thơ thứ hai, Chế Lan Viên mở rộng hình ảnh con cò theo từng bước trưởng thành của đứa trẻ:
"Ngủ yên, ngủ yên, ngủ yên
Cho cò trắng đến làm quen
Cò đứng ở quanh nôi
Rồi cò vào trong tổ
Con ngủ yên thì cò cũng ngủ
Cánh của cò, hai đứa đắp chung đôi
Mai khôn lớn, con theo cò đi học
Cánh trắng cò bay theo gót đôi chân
Lớn lên, lớn lên, lớn lên...
Con làm gì?
Con làm thi sĩ
Cánh cò trắng lại bay hoài không nghỉ
Trước hiên nhà
Và trong hơi mát câu văn"
Cánh cò không chỉ là biểu tượng của tuổi thơ mà còn gắn bó với đứa trẻ suốt chặng đường trưởng thành. Khi con lớn lên, cánh cò vẫn bay theo, cùng đồng hành với con trên những bước đường đời. Lời ru của mẹ, với hình ảnh cánh cò, đã khắc sâu vào tâm hồn con, là nguồn động lực, là biểu tượng của tình yêu thương vô bờ bến mà mẹ dành cho con.
Trong khổ thơ cuối, hình ảnh con cò lại trở thành biểu tượng sâu sắc hơn về tình mẹ:
"Dù ở gần con
Dù ở xa con
Lên rừng xuống bể
Cò sẽ tìm con
Cò mãi yêu con
Con dù lớn vẫn là con của mẹ
Đi hết đời, lòng mẹ vẫn theo con"
Hình tượng con cò không chỉ dừng lại ở việc là biểu tượng của lời ru, mà còn thể hiện tình yêu vô bờ bến của mẹ, luôn dõi theo con dù con có đi đâu, làm gì. Dù con lớn, nhưng trong mắt mẹ, con vẫn mãi là đứa trẻ bé bỏng cần được che chở, yêu thương.
"Một con cò thôi
Con cò mẹ hát
Cũng là cuộc đời
Vỗ cánh qua nôi"
Tình yêu của mẹ dành cho con, tựa như cánh cò bay qua cuộc đời, che chở và bảo vệ con từ những ngày còn thơ dại. Chế Lan Viên, bằng ngôn từ giàu chất triết lý, đã kết tinh lại ý nghĩa của lời ru, của tình mẹ - một tình yêu bất diệt, luôn ở bên con, dù con có trưởng thành hay không.
Con cò không chỉ là một bài thơ về lời ru mà còn là tác phẩm ca ngợi tình mẫu tử thiêng liêng, ngợi ca giá trị tinh thần của lời ru đối với mỗi con người. Chế Lan Viên, với tài năng của mình, đã khéo léo vận dụng chất liệu ca dao và thể thơ tự do để tạo nên một bài thơ vừa giàu hình ảnh, vừa sâu sắc về mặt tư tưởng. Những lời thơ của ông không chỉ gợi lại những kỷ niệm thời thơ ấu mà còn chứa đựng những triết lý sâu xa về cuộc đời, về tình yêu vô điều kiện của mẹ dành cho con.
Mẫu số 2
Phạm Duy từng viết trong một bài thơ của mình câu thơ đặc sắc như sau: "Ta đi trọn kiếp con người/ Cũng khi đi hết những lời mẹ ru". Ý nghĩa của những lời mẹ ru đã trở nên thận thuộc gắn bó với tuổi thơ của mỗi người. Cũng với những xúc cảm yêu thương sâu sắc của tình mẫu tử thiêng liêng ấy Chế Lan Viễn đã thể hiện một cách sâu sắc và tinh tế những cảm xúc ấy qua bài thơ Con cò. Một bài thơ để lại nhiều ấn tượng cho người đọc về những kỷ niệm thời thơ ấu, về lời ru tha thiết ngọt ngào, để lại những suy tư thật êm đềm về lòng mẹ đối với đứa con yêu dấu của mình.
Chế Lan Viên (1920-1989), tên thật là Phan Ngọc Hoan, quê gốc ở Quảng Trị, lớn lên ở Đình Định. Sự nghiệp sáng tác của ông trải dài khoảng hơn 50 năm. Trước Cách mạng ông nổi lên với tập thơ Điêu tàn (1937), tập thơ đã đưa Chế Lan Viên trở thành một trong những nhà thơ xuất sắc nhất của phong trào thơ mới. Sau Cách mạng ông lại là một nhà văn xuất sắc của thơ ca Cách mạng Việt Nam với những tập thơ Hoa ngày thường - Chim báo bão (1967), Di cảo thơ (1989). Thơ của Chế Lan Viên luôn giàu chất trí tuệ, có màu sắc suy tưởng, triết lý. Thơ ông còn có năng lực sáng tạo hình ảnh rất độc đáo, phong phú và tinh tế.
Con cò được sáng tác năm 1962, in ở trong tập Hoa ngày thường - Chim báo bão (1967). Bài thơ được viết theo thể thơ tự do, các câu ngắn dài đan xen một cách nhuần nhuyễn, cả bài thơ là âm điệu của những lời ru mà người mẹ dành cho con mình. Con cò khai thác hình tượng con cò trong những lời hát ru qua đó ca ngợi tình mẹ và ý nghĩa của lời ru đối với mỗi con người. Bài thơ có sự vận dụng rất sáng tạo cấu tứ của ca dao, cùng thở thơ tự do, có những hình ảnh hết sức gần gũi thân thuộc vừa mang ý nghĩa biểu tượng vừa gợi âm hưởng lời ru êm đềm trong tiềm thức mỗi người.
Trong khúc ru thứ nhất, hình ảnh con cò bắt đầu đến với tuổi thơ của đứa bé thật thong thả, ung dung.
“Con còn bế trên tay
Con chưa biết con cò
Nhưng trong lời mẹ hát
Có cánh cò đang bay…”
"Con cò bay la
Con cò bay lả
Con cò Cổng Phủ
Con cò Đồng Đăng..."
Hình ảnh con cò không chỉ xuất hiện ở nhan đề mà còn xuất hiện trở đi trở lại trong suốt bài thơ, sự lặp lại ấy nhằm tập trung triển khai nhan đề của tác phẩm, với nhiều ý nghĩa khác nhau trong suốt bài thơ. Âm hưởng của ca dao đã hiện lên ngay trong những dòng thơ mà tác giả tinh tế đặt trong ngoặc kép, là những cấu tư mà Chế Lan Viên đã tinh tế lược lấy để đưa vào thơ mình, nhằm thể hiện chân thực cái lời mẹ ru con. Người mẹ đã đưa vào tâm trí đứa con còn bế trên tay, bằng lời tâm tình, lời hát ru dịu dàng, cái khung cảnh quen thuộc nơi làng quê, thật yên bình, tươi đẹp, cho con say giấc êm đềm.
Có thể thấy trong lời ru của mẹ, cánh cò luôn hiện diện, cũng như những tình cảm ấm áp trìu mến yêu thương mà người mẹ dành cho đứa con thơ. Hai câu thơ tiếp:
"Cò một mình, cò phải kiếm lấy ăn
Con có mẹ, con chơi rồi lại ngủ"
Tác giả viết bằng câu tám chữ với cấu trúc vừa song hành, vừa tương phản của cò và con. Lời ru của người mẹ vừa bộc lộ nỗi xót xa, ái ngại cho sự cô độc, lẻ loi của cánh cò nhỏ bé, người mẹ lại khẳng định sự che chở, nuôi dưỡng đùm bọc con, con khác với cò, con có sự chăm chút nuôi nấng cả mẹ, con có thể thoải mái chơi rồi ngủ. Hình ảnh cánh cò từ trong ca dao lại tiếp tục xuất hiện:
"Con cò ăn đêm
Con cò xa tổ
Cò gặp cành mềm
Cò sợ xáo măng..."
Khác với hình ảnh con cò trong ca dao ở bên trên, ở đây Chế Lan viên cũng dùng âm hưởng của ca dao, nhưng lại để miêu tả nỗi vất vả, khó nhọc của con cò. Cò phải cô độc mò mẫm, gặp biết bao nguy hiểm, phải sợ sệt. Qua đó ta cũng có thể nhận thấy đây dường như là một hình ảnh ẩn dụ, gửi gắm vào đó thân phận của người nông dân chân lấm tay bùn, chịu nhiều vất vả, đắng cay, đặc biệt là thân phận những người bà, người mẹ phải lặn lội kiếm sống từng ngày. Tuy vậy nhưng họ vẫn nỗ lực giữ gìn nhân cách, phẩm giá thanh cao, giữ lại đức cho con cháu mình.
"Ngủ yên, ngủ yên, cò ơi, chớ sợ
Cành có mềm, mẹ đã sẵn tay nâng
Trong lời ru của mẹ thấm hơi xuân
Con chưa biết con cò con vạc
Con chưa biết những cành mềm mẹ hát
Sữa mẹ nhiều, con ngủ chẳng phân vân"
Chế Lan Viên đi từ hình ảnh con cò ung dung, thanh thản bay từ cửa Phủ, bay từ Đồng Đăng đến con cò ăn đêm, con cò xa tổ. Tất cả đều là những nỗi lo lắng, trăn trở, những dự cảm sâu sắc của người mẹ về những bất trắc có thể xảy ra đối với đứa con bé bỏng của mình. Chính thế người mẹ đã thể hiện lòng bao dung che chở cho con bằng những lời ru thật ấm áp, ngọt ngào "thấm hơi xuân", bằng tình mẹ bao la khi "Sữa mẹ nhiều, con ngủ chẳng phân vân". Mẹ đã sẵn tay nâng cành mềm, che chở con khỏi sợ hãi, đơn độc, cho con những ngày tháng thật êm đềm, hạnh phúc, mà không cần phải lo đến "những cành mềm mẹ hát".
"Ngủ yên, ngủ yên, ngủ yên
Cho cò trắng đến làm quen
Cò đứng ở quanh nôi
Rồi cò vào trong tổ
Con ngủ yên thì cò cũng ngủ
Cánh của cò, hai đứa đắp chung đôi
Mai khôn lớn, con theo cò đi học
Cánh trắng cò bay theo gót đôi chân
Lớn lên, lớn lên, lớn lên...
Con làm gì?
Con làm thi sĩ
Cánh cò trắng lại bay hoài không nghỉ
Trước hiên nhà
Và trong hơi mát câu văn"
Ở khổ thơ thứ hai dường như nhà thơ đã bao quát toàn bộ cuộc đời của đứa trẻ, từ khi mới cắp sách tới trường cho tới khi khôn lớn và làm một nghề nào đó có thể là nghề thi sĩ. Đấy cũng chính là đại diện cho cuộc đời của mỗi một con người, ai cũng đều trải qua những giai đoạn như vậy. Và trong suốt chặng đường đó hình ảnh con cò vẫn luôn gắn bó với đứa trẻ, đã đi vào tiềm thức hết sức thân thuộc với mỗi người. Có thể thấy lời ru thiết tha, trìu mến của người mẹ đã đưa đứa con vào trong giấc ngủ say nồng. Trong những lời ru ấy cánh cò vẫn bay hoài không nghỉ, vẫn theo suốt trong từng hơi thở, trong từng giấc mơ của đứa trẻ. Dường như con cò từ trong ca dao đã thực sự sống dậy trong tâm hồn con người, vỗ cánh nâng đỡ cho con người trong suốt chặng đường đời. Chặng đầu tiên ấy là khi con còn ẵm ngửa, con còn ngủ trong nôi, cò đã đến cùng lời ru của mẹ, vào giấc ngủ thay mẹ vỗ về con ngủ. Khi con bắt đầu chập chững tới trường, cò lại theo con tới trường, có thể nói cánh cò chính là biểu tượng của người mẹ hằng ngày vẫn dõi theo con. Rồi mai này con khôn lớn, mẹ mong con làm thi sĩ, được sống một cuộc đời tự do tự tại, được như cò vỗ cánh bay xa, rồi con sẽ nhớ lại cánh cò, như nhớ về mẹ trong "hơi mát câu văn".
"Dù ở gần con
Dù ở xa con
Lên rừng xuống bể
Cò sẽ tìm con
Cò mãi yêu con
Con dù lớn vẫn là con của mẹ
Đi hết đời, lòng mẹ vẫn theo con"
Trong khổ thơ cuối nhà thơ vẫn tiếp tục sử dụng giọng thơ dìu dặt của lời ru, từng câu chữ lắng đọng những suy tư thật sâu sắc. Con cò được nhấn mạnh như là một hình tượng có ý nghĩa triết lý hơn cả. Hình tượng con cò chính là biểu tượng của lòng người mẹ yêu con tha thiết, sẽ luôn ở bên con suốt cả cuộc đời. Dù con có đi xa hay gần, lên rừng hay xuống biển, nhưng cánh cò trong lời ru của mẹ sẽ mãi theo con, sống trong tiềm thức của con, thay cho mẹ theo con từng bước đi. Dù mai sau khôn lớn, con đã rời xa mẹ đi khắp mọi phương trời, thì đối với mẹ con vẫn mãi bé bỏng, vẫn cần mẹ phải che chở. Chính vậy mẹ sẽ theo con cả đời, để có thể bảo vệ con suốt đời.
"Một con cò thôi
Con cò mẹ hát
Cũng là cuộc đời
Vỗ cánh qua nôi"
Và sau tất cả, Chế Lan Viên đã đúc kết lại ý nghĩa lời ru của mẹ. Đối với nhà thơ con cò không chỉ nằm trong ca dao, trong lời ru ngọt ngào của mẹ mà có còn có ý nghĩa biểu tượng sâu sắc. Cánh cò bay là cả cuộc đời, với biết bao suy tư, bao thăng trầm của cuộc đời, từ cánh cò mẹ dạy con biết bao điều, gửi gắm biết bao nhiêu tình cảm mà có lẽ cả cuộc đời con cũng chưa chắc đã biết hết được. Mẹ yêu con nhiều đến thế, yều từ những lời ru, những cánh cò cho con.
Bài thơ đã ca ngợi cái tình cảm thắm thiết thiêng liêng của tình mẹ yêu con, qua đó Chế Lan Viên cũng ca ngợi ý nghĩa của mỗi lời ru đối với tâm hồn, cuộc đời mỗi con người. Nhà thơ đã vận dụng rất nhuần nhuyễn chất liệu ca dao, khai thác được hình ảnh con cò trong ca dao để nói về tình mẫu tử, ý nghĩa của lời ru. Giọng điệu của lời thơ có nhiều sáng tạo về ngôn ngữ, về cách sử dụng hình ảnh, nhiều câu thơ có sức triết lý sâu sắc.
Mẫu số 3
Từ xa xưa, trong những câu ca dao, tục ngữ của dân tộc, tình mẫu tử đã được khắc họa một cách sâu sắc và đầy cảm động. Những câu ca quen thuộc như:
"Công cha như núi Thái Sơn
Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra"
đã khắc sâu vào tâm trí biết bao thế hệ người Việt, biểu tượng cho sự hy sinh và tình yêu thương vô bờ bến của người cha, người mẹ. Từ những trang viết của các thi sĩ trung đại đến hiện đại, đề tài này luôn là nguồn cảm hứng vô tận. Và đến với Chế Lan Viên – một trong những tên tuổi lớn của thi ca thế kỷ XX, tình mẹ con lại được tái hiện một cách đầy mới mẻ và sâu lắng qua bài thơ "Con cò". Bài thơ không chỉ dừng lại ở việc mô tả hình ảnh con cò, mà còn là sự ngợi ca tình mẫu tử thiêng liêng qua những vần thơ giàu triết lý và cảm xúc.
Mở đầu bài thơ, Chế Lan Viên đã khéo léo sử dụng hình ảnh con cò qua những câu hát ru quen thuộc, gợi nhắc về tình yêu vô bờ của mẹ dành cho con từ khi con còn nằm trong nôi. Ngay từ lúc bé thơ, mẹ đã luôn ở bên cạnh, bế ẵm, vỗ về và ru con vào giấc ngủ với lời hát nhẹ nhàng:
"Con cò bay la
Con cò bay lả
Con cò cổng phủ
Con cò Đồng Đăng"
Những hình ảnh quen thuộc về cánh cò không chỉ là hình ảnh biểu trưng của làng quê Việt, mà còn là biểu tượng của tình mẹ dịu dàng, che chở cho con. Mẹ hát ru con, nhưng ẩn chứa trong từng câu hát là nỗi lo lắng, sự thấu hiểu về những khó khăn mà con có thể gặp phải trong tương lai:
"Con cò ăn đêm
Con cò xa tổ
Cò gặp cành mềm
Cò sợ xáo măng"
Qua hình ảnh con cò, mẹ dường như đã gửi gắm tất cả tình yêu thương, sự lo lắng và mong muốn bảo vệ con khỏi những vấp ngã của cuộc đời. Những câu thơ tiếp theo là minh chứng cho tình mẹ bao la: “Cành có mềm, mẹ đã sẵn tay nâng” – mẹ luôn sẵn sàng ở bên để đỡ nâng con mỗi khi con gặp khó khăn. Mẹ không chỉ cho con dòng sữa ngọt lành, mà còn là chỗ dựa vững chắc suốt cuộc đời của con: "Sữa mẹ nhiều, con ngủ chẳng phân vân."
Con cò trong lời ru của mẹ không chỉ là hình ảnh tạm thời mà còn đi sâu vào tiềm thức của đứa con, trở thành biểu tượng của người mẹ luôn yêu thương và che chở từ thuở ấu thơ đến khi con trưởng thành. Khi con còn nhỏ, mẹ luôn bên cạnh, nâng niu giấc ngủ của con, tựa như cánh cò trắng luôn bao bọc, chở che. Khi con lớn lên và bắt đầu cắp sách đến trường, mẹ vẫn luôn dõi theo từng bước đi của con: "Mai khôn lớn, con theo cò đi học." Và khi con trưởng thành, mẹ vẫn ở đó, hy vọng con sẽ trở thành người có tâm hồn cao thượng, biết trân trọng những giá trị đẹp đẽ của cuộc sống: "Con làm thi sĩ".
Chế Lan Viên đã khéo léo sử dụng hình ảnh cánh cò để biểu trưng cho người mẹ, một biểu tượng không ngừng nghỉ, luôn bay lượn trước hiên nhà, trong những dòng văn chương mà con tạo ra:
"Cánh cò trắng lại bay hoài không nghỉ
Trước hiên nhà
Và trong hơi mát câu văn"
Mẹ đã trở thành nguồn cảm hứng, đề tài bất tận cho những trang thơ, trang văn mà con viết. Điều này không chỉ là lời ngợi ca tình mẹ mà còn là sự thấu hiểu sâu sắc về tình mẫu tử của nhà thơ. Qua giọng thơ nhẹ nhàng, thiết tha, mang âm hưởng của lời ru, Chế Lan Viên đã dẫn dắt người đọc đi qua từng khía cạnh của tình mẹ con, từ lúc con còn nhỏ cho đến khi trưởng thành. Các từ ngữ giàu hình ảnh, cùng với các phép tu từ tinh tế như đối ngữ “gần- xa” hay điệp ngữ “dù ở”, đã góp phần tạo nên một bức tranh sống động về sự gắn bó không thể tách rời giữa mẹ và con, dù cuộc đời có khó khăn, vất vả.
Đỉnh cao của bài thơ là khi tác giả khẳng định một chân lý vĩnh cửu về tình mẹ:
"Con dù lớn vẫn là con của mẹ
Đi hết đời, lòng mẹ vẫn theo con"
Dù con có trưởng thành, có đi xa, thì tình mẹ vẫn mãi ở bên, theo dõi và che chở cho con trong suốt hành trình cuộc đời. Phần cuối của bài thơ trở về với âm hưởng của những câu hát ru "À ơi", như lời ru vỗ về, an ủi, mang đến cho con sự bình yên, hạnh phúc. Cánh cò vỗ cánh qua nôi hay hình ảnh mẹ nghiêng mình bên chiếc nôi tre, tất cả đều là biểu tượng cho tình yêu thương, sự bao bọc mà mẹ dành cho con từ thuở lọt lòng. Lời ru của mẹ đã nuôi dưỡng con cả về thể chất lẫn tinh thần, trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống của con.
Bài thơ “Con cò” không chỉ là lời ngợi ca tình mẫu tử thiêng liêng, mà còn là lời nhắc nhở mỗi chúng ta hãy trân trọng tình yêu của mẹ, hãy giữ mãi trong tim những kỉ niệm tuổi thơ và lời ru dịu dàng ấy, bởi đó chính là phần hồn quý giá của cuộc đời.
Mẫu số 4
Bài thơ "Con cò" của Chế Lan Viên được viết vào năm 1962, và in trong tập "Hoa ngày thường - Chim báo bão" vào năm 1967. Tác phẩm mang đậm âm điệu của những câu hát đồng dao, lối viết thơ tự do nhưng vẫn hòa quyện sâu sắc với hồn dân tộc qua những lời ru quen thuộc từ ca dao, dân ca. Với 51 câu thơ tự do, từ những câu ngắn chỉ hai chữ đến những câu dài tám chữ, Chế Lan Viên đã tạo nên một bản nhạc thơ, ngân nga, ngọt ngào, chất chứa tình yêu thương vô bờ của người mẹ dành cho con, và những ước vọng về tương lai sáng sủa của con trẻ.
Trong đoạn thơ đầu, hình ảnh người mẹ hiền bế con trên tay, cất lên lời ru về "Con cò" đã in sâu trong ký ức văn hóa dân gian Việt Nam. Những câu ca dao quen thuộc "Con cò bay lả bay la..." và "Con cò mà đi ăn đêm..." lại vang lên, mang theo sự gợi nhắc về những câu chuyện buồn bã, lận đận của con cò trong ca dao. Khi mẹ nhìn con thơ “Con còn bế trên tay - Con chưa biết con cò”, lòng mẹ dào dạt tình yêu thương. Dường như trong hình ảnh con cò lẻ loi kiếm ăn, mẹ nhìn thấy chính nỗi vất vả của mình và những nỗ lực để chăm sóc, bảo vệ con. Mẹ đã dành trọn tình yêu thương, sự ân cần, chăm sóc và bảo bọc con trong vòng tay, lời ru, và dòng sữa ngọt ngào, tất cả như một sự hóa thân đầy thi vị cho tình mẫu tử:
“Cò một mình, cò phải kiếm lấy ăn,
Còn con có mẹ, con chơi rồi lại ngủ.”
Trong những câu thơ này, Chế Lan Viên không chỉ kể về cuộc đời của con cò, mà còn gợi lên một bức tranh về cuộc sống của người mẹ, dành hết tình yêu và sự chăm lo cho con thơ. Cánh tay dịu hiền, lời ru êm đềm và dòng sữa ngọt là những biểu tượng đẹp đẽ cho tình thương bao la của mẹ. Nhịp thơ nhẹ nhàng như nhịp võng đưa, như tiếng ru ngọt ngào, vỗ về con chìm vào giấc ngủ:
“Ngủ yên! Ngủ yên!
Cành có mềm, mẹ đã sẵn tay nâng!
Trong lời ru của mẹ thấm hơi xuân,
Con chưa biết con cò, con vạc.
Con chưa biết những cành mềm mẹ hát,
Sữa mẹ nhiều, con ngủ chẳng phân vân.”
Điệp ngữ “ngủ yên”, “con chưa biết” và hình ảnh “con cò” được lặp đi lặp lại, tạo nên âm hưởng dịu êm, ngọt ngào của tình mẹ. Những câu thơ như nhịp tim của mẹ, nhịp nhàng theo từng giấc ngủ của con, đầy tình thương và sự bảo bọc.
Ở đoạn thơ thứ hai, tiếng ru của mẹ tiếp tục, dẫn dắt con vào giấc ngủ yên lành: “Ngủ yên! Ngủ yên! Ngủ yên!”. Mẹ ngắm nhìn con thơ và ước mong con sẽ khôn lớn, trưởng thành, rồi đến trường học tập. Trong lời ru của mẹ, con cò vẫn bay theo từng bước chân của con, như một biểu tượng của sự dõi theo, che chở và bảo vệ của mẹ:
“Mai khôn lớn, con theo cò đi học,
Cánh trắng cò bay theo gót đôi chân.”
Với lòng mong mỏi con sẽ trở thành thi sĩ, mẹ kỳ vọng con không chỉ trưởng thành về thể chất mà còn có tâm hồn tinh tế, nhạy cảm với cái đẹp của cuộc đời. Hình ảnh cánh cò trắng bay mải miết không nghỉ tượng trưng cho sự sáng tạo và phấn đấu không ngừng nghỉ của con trong tương lai:
“Lớn lên, lớn lên, lớn lên...
Con làm gì?
Con làm thi sĩ!
Cánh cò trắng lại bay hoài không nghỉ
Trước hiên nhà
Và trong hơi mát câu văn...”
Câu hỏi "Con làm gì?" của mẹ không chỉ là sự tò mò về tương lai của con mà còn là niềm hy vọng sâu sắc. Mẹ mong muốn con sẽ trở thành người có tầm nhìn xa, biết tìm thấy cái đẹp trong cuộc sống và mang lại giá trị cho cuộc đời.
Ở đoạn thơ cuối, mẹ không chỉ ru con ngủ mà còn suy ngẫm về cuộc đời và tình yêu thương vô bờ bến dành cho con. Những lời thơ như một lời nguyền của mẹ, khẳng định rằng dù con có ở đâu, dù xa hay gần, mẹ vẫn luôn ở bên, dõi theo và yêu thương con vô điều kiện:
“Dù ở gần con
Dù ở xa con
Lên rừng xuống bể,
Cò sẽ tìm con
Cò mãi yêu con
Con dù lớn vẫn là con của mẹ
Đi hết đời, lòng mẹ vẫn theo con.”
Điệp từ “dù” và “vẫn” được lặp đi lặp lại, nhấn mạnh tình mẫu tử bền chặt và vĩnh cửu. Tình yêu của mẹ không gì có thể thay đổi, không bị ngăn cách bởi không gian hay thời gian. Đó là tình yêu lớn lao hơn cả núi, sâu thẳm hơn biển, và mãi mãi theo con suốt cuộc đời.
Phần cuối của bài thơ đượm chất triết lý sâu sắc, thể hiện qua hình ảnh con cò trong ca dao và sự tương đồng với cuộc đời của con. Mẹ suy nghĩ về tương lai của con và cảm thương cho số phận của những con cò nhỏ bé, lang thang giữa cuộc đời bão tố:
“À ơi!
Một con cò thôi,
Con cò mẹ hát
Cũng là cuộc đời
Vỗ cánh qua nôi.”
Hình ảnh con cò trong lời ru của mẹ cũng là hình ảnh của chính mẹ – người luôn vỗ về, che chở con giữa cuộc đời. Tiếng ru của mẹ không chỉ nuôi dưỡng con về thể xác mà còn là hành trang tinh thần, đưa con đi suốt cuộc đời.
Bài thơ "Con cò" tuy không có đề tài lớn lao nhưng lại mang ý nghĩa sâu sắc về tình mẫu tử. Nó ca ngợi tình yêu bao la của mẹ dành cho con và những ước mơ, khát vọng về tương lai của con. Chế Lan Viên đã khéo léo kết hợp những hình ảnh quen thuộc từ ca dao, dân ca với triết lý sâu sắc, tạo nên một tác phẩm vừa đẹp về nghệ thuật, vừa giàu tính nhân văn. Bài thơ không chỉ là lời ngợi ca tình mẫu tử, mà còn là thông điệp nhắc nhở mỗi chúng ta hãy biết trân trọng những người mẹ và những kỷ niệm ấu thơ – những giá trị tinh thần vô giá trong cuộc đời.
Mẫu số 5
Bài thơ Con cò của Chế Lan Viên là một trong những tác phẩm nổi tiếng của văn học Việt Nam. Với độ dài 51 câu thơ tự do, bài thơ đã ghi lại cảm xúc và tình cảm của một người mẹ hiền với đứa con thơ yêu quý của mình.
Bài thơ bắt đầu với hình ảnh một người mẹ bế con trên tay và cất lời ru bài “Con cò” bay lả bay la… Câu thơ đầu tiên của bài thơ đã lôi cuốn người đọc vào không gian của một vùng quê yên bình và đầy màu sắc.
Điều đặc biệt của bài thơ là sự đan xen của những câu thơ ngắn và dài, tạo nên một nhịp điệu rất riêng và độc đáo. Bài thơ được viết với âm điệu đồng dao, giọng thơ thấm vào hồn ca dao, dân ca, mang lại cho người đọc một cảm giác nhẹ nhàng, đầy tình cảm.
Đoạn đầu tiên của bài thơ đã đưa người đọc đến với cảm giác dịu êm và yên bình khi nghe tiếng ru của người mẹ. Người mẹ thương con cò trong ca dao lận đận, mẹ dành cho con bao chăm sóc và yêu thương. Bài thơ Con cò thể hiện rõ tình thương và ước mơ của người mẹ hiền đối với con thơ. Mẹ hy vọng cho con một cuộc sống an lành, hạnh phúc trong lòng mẹ và với những điều tốt đẹp nhất trên đời này.
Những từ ngữ trong bài thơ đã cho chúng ta thấy được sự tình cảm, hy vọng và niềm tin của người mẹ đối với đứa con thơ của mình. Chế Lan Viên đã thể hiện rất tốt những tình cảm đó vào từng câu thơ trong bài Con cò. Bài thơ đã được đánh giá là một trong những tác phẩm văn học Việt Nam đáng đọc và ý nghĩa nhất.
“Cò một mình, cò phải kiếm lấy ăn,
Cơn có mẹ, con chơi rồi lại ngủ .”
Mẹ là người đã bao dung cho con, dành cho con không chỉ tình mẫu tử mà còn là tình yêu thương đầy nhân ái và sự hiểu biết. Mẹ không chỉ là người đàn bà mạnh mẽ, mà còn là người đàn bà thông minh và tài năng. Mẹ luôn là người đồng hành vững chắc cho con trên mọi con đường đời. Mẹ đã dành cho con tất cả những điều tốt đẹp nhất, những thứ mà con không thể đánh giá được giá trị của nó. Mẹ đã dạy con cách yêu thương, cách giữ gìn và trân trọng những giá trị tinh thần và vật chất. Bởi vì Mẹ biết rằng, những giá trị này sẽ giúp con vượt qua mọi khó khăn trong cuộc sống.
Cánh tay dịu hiền của Mẹ luôn sẵn sàng ôm con vào lòng, giúp con cảm thấy an toàn và yên bình. Lời ru câu hát êm đềm của Mẹ như những giọt nước mát lành, giúp con ngủ ngon và thức dậy với năng lượng tràn đầy. Dòng sữa ngọt ngào của Mẹ là nguồn dinh dưỡng bổ dưỡng, giúp con phát triển toàn diện. Những hoán dụ nghệ thuật ấy đã hình tượng tình mẫu tử:
“Ngủ yên! Ngủ yên!
Cành có mềm, mẹ đã sẵn tay nâng!
Trong lời ru của mẹ thấm hơi xuân,
Con chưa biết con cò, con vạc.
Con chưa biết những cành mềm mẹ hát,
Sữa mẹ nhiều, con ngủ chẳng phân vân.”
Điệp ngữ “ngủ yên”, “con chưa biết” và “con cò” được lặp lại nhiều lần trong bài thơ này để tạo ra một cảm giác đầm ấm, ngọt ngào và thiết tha dịu dàng, đầy hạnh phúc và tình yêu thương.
Trong đoạn thứ hai của bài thơ, người mẹ ru con ngủ bằng câu hát: “Ngủ yên! Ngủ yên! Ngủ yên!” Nhìn con thơ ngủ mà lòng mẹ đầy hy vọng và mong muốn. Mẹ tin rằng con sẽ lớn lên thành người có tài, thành công trong cuộc sống. Con sẽ đi học, học tập và trưởng thành để đạt được ước mơ của mình. Mẹ sẽ luôn ở bên con, đồng hành và hỗ trợ cho đến khi con trở thành người lớn. Bài thơ này là một lời chúc ngủ ngon và một lời chúc tốt đẹp cho con trẻ về một tương lai tươi sáng và hạnh phúc.
“Mai khôn lớn, con theo cò đi học,
Cánh trắng cò bay theo gót đôi chân.”
Mai sau, khi con lớn lên và trở thành một thi sĩ, con sẽ không ngừng sáng tạo và cống hiến cho nghệ thuật viết lách của mình. Con sẽ dành thời gian và công sức để xây dựng những tác phẩm đầy ý nghĩa và cảm xúc để truyền tải tâm hồn con người. Con sẽ không ngừng học hỏi và trau dồi kỹ năng viết lách của mình để có thể đáp ứng được những yêu cầu của độc giả khó tính nhất.
Mẹ hiền của con đã truyền đạt cho con ước mơ và hi vọng về tương lai sáng của con. Hình ảnh cánh cò trắng bay vút trong trời xanh sẽ luôn là niềm khát khao và động lực thúc đẩy con tiếp tục phát triển và hoàn thiện bản thân. Con sẽ nối chí cha đặt nền móng cho tương lai của mình, với một trái tim đầy nhiệt huyết và ý chí kiên cường để vượt qua mọi thử thách và khó khăn.
Một câu hỏi đã khẽ thốt lên trong lòng mẹ hiền: Liệu con có thể vượt qua được mọi khó khăn và hoàn thiện được ước mơ của mình? Con xin hứa sẽ không bao giờ từ bỏ và sẽ luôn cố gắng hết sức để trở thành một thi sĩ tài ba, góp phần làm cho thế giới này trở nên đẹp đẽ và ý nghĩa hơn.
“Lớn lên, lớn lên, lớn lên…
Con làm gì ?
Con làm thi sĩ!
Cánh cò trắng lại bay hoài không nghỉ
Trước hiên nhà
Và trong hơi mát câu văn…”
“Dù ở gần con
Dù ở xa con
Lên rừng xuống bể,
Cò sẽ tìm con
Cò mãi yêu con
Con dù lớn vẫn là con của mẹ
Đi hết đời, lòng mẹ vẫn theo con.”
Chữ “dù”, chữ “vẫn” được điệp lại, tôn vinh ý thơ cùng với tình mẫu tử bền chặt, sắt son. Nói đến tình mẫu tử, ta không thể không nghĩ đến sự bao dung, sự hy sinh và tình yêu vô bờ bến của người mẹ dành cho con. Nói đến núi và biển, chúng ta sẽ thấy rằng chúng có một vẻ đẹp đặc biệt, nhưng không sánh được với vẻ đẹp trong tình mẫu tử. Và đúng như lời thơ, không có gì bao la và tuyệt vời hơn tình yêu của người mẹ dành cho con.
Phần cuối của bài thơ chứa đựng nhiều triết lí trữ tình. Nghĩ về con cò trong ca dao, người ta sẽ thấy những hình ảnh đẹp và xúc động về cuộc sống. Người mẹ nghĩ đến thân phận, số phận của những con cò nhỏ bé, đáng thương, trong cuộc đời. Nhưng cũng chính những con cò đó đã giúp cho người mẹ hiểu thêm về tình yêu và trách nhiệm của mình đối với con cái, và hiểu thêm về ý nghĩa của cuộc sống.
“À ơi!
Một con cò thôi,
Con cò mẹ hát
Cũng là cuộc đời
Vỗ cánh qua nôi.”
Điểm nhấn của bài thơ Con cò chính là tình cảm giữa mẹ con, tình mẫu tử bao la và sự trân trọng, yêu thương của con đối với người mẹ hiền. Bài thơ đã mô tả trong những câu thơ đầy cảm xúc về những ước mơ của mẹ hiền cho con, những khát vọng về tương lai con cái. Những điều đó cho chúng ta thấy tình cảm gia đình và tình thương của một người mẹ vô giá trị.
Bài thơ còn cho chúng ta thấy rằng tình yêu thương không phân biệt tuổi tác, mà nó còn được truyền tai từ thế hệ này sang thế hệ khác. Những tình cảm ấy càng trở nên tuyệt vời hơn khi được thể hiện qua những lời ca ngợi đầy xúc động.
Những giá trị nhân văn, tình cảm gia đình, lòng nhân ái của con người luôn là một chủ đề được đề cập trong các tác phẩm văn học, và bài thơ Con cò là một ví dụ điển hình. Chúng ta cần trân trọng và ghi nhớ những giá trị này để có thể sống hạnh phúc và có ý nghĩa trong cuộc sống.
Kết luận, bài thơ Con cò không chỉ là một tác phẩm văn học đơn thuần mà còn là một thông điệp về tình cảm gia đình, tình yêu thương và lòng nhân ái của con người. Nó đã khắc họa một cách tuyệt vời tình mẫu tử bao la và ước mơ về con thơ của mẹ hiền.
