Lê Minh Khuê là một nữ nhà văn gắn bó sâu sắc với con đường Trường Sơn trong những năm tháng chiến tranh, chứng kiến và chia sẻ nỗi gian truân, hi sinh của những người lính trong khói lửa.
1. Giới thiệu khái quát tác giả Lê Minh Khuê và tác phẩm “Những ngôi sao xa xôi”
Lê Minh Khuê là một nữ nhà văn gắn bó sâu sắc với con đường Trường Sơn trong những năm tháng chiến tranh, chứng kiến và chia sẻ nỗi gian truân, hi sinh của những người lính trong khói lửa. Những trang viết của bà về cuộc sống và con người nơi đây luôn chân thực và cảm động. Trong tác phẩm “Những ngôi sao xa xôi” (sáng tác năm 1971), bà đã tái hiện sinh động hiện thực chiến trường và hình ảnh những nữ thanh niên xung phong với cuộc sống gian khổ. Ấn tượng sâu sắc mà Lê Minh Khuê để lại trong lòng độc giả là hình ảnh những con người dũng cảm, có tinh thần trách nhiệm cao, và lòng đồng chí, đồng đội sáng ngời. Những phẩm chất này được thể hiện rõ nhất qua nhân vật Phương Định và đặc biệt qua nội tâm của cô.
2. Khái quát về nhân vật Phương Định
Phương Định là nhân vật chính của truyện, được Lê Minh Khuê miêu tả một cách tập trung. Cô là một cô gái Hà Nội đã vào chiến trường, mang theo những kỷ niệm hồn nhiên thời học sinh bên mẹ và cuộc sống thanh bình của thủ đô trước chiến tranh. Những ký ức đó luôn sống trong cô, trở thành niềm khao khát và là nguồn an ủi trong hoàn cảnh chiến tranh khắc nghiệt. Những ký ức ấy không chỉ làm dịu mát tâm hồn cô mà còn là động lực để cô tiếp tục chiến đấu.
3. Liên hệ, mở rộng
Tình lãng mạn trong thơ văn chiến tranh là nét đẹp của những chàng trai, cô gái trên tuyến đường Trường Sơn, thể hiện chủ nghĩa anh hùng cách mạng của thời kỳ đó. Ví dụ, tình yêu lý tưởng của Nguyệt, nữ thanh niên xung phong và Lãm, anh bộ đội lái xe trong "Mảnh trăng cuối rừng" của Nguyễn Minh Châu, hay hình ảnh hy sinh của những cô gái thanh niên xung phong trong "Khoảng trời – hố bom" của Lâm Thị Mỹ Dạ:
“Em đã lấy tình yêu Tổ quốc của mình thắp lên ngọn lửa
Đánh lạc hướng thù hứng lấy luồng bom.”
Các tấm gương hy sinh ở Ngã ba Đồng Lộc… đã góp phần làm cho “Tổ quốc bay lên bát ngát mùa xuân” (Lê Anh Xuân).
4. Ý nghĩa hình tượng nhân vật Phương Định
Qua tâm trạng và dòng suy nghĩ của Phương Định, cuộc sống của các nữ thanh niên xung phong được tái hiện một cách chân thực và sống động, với vẻ đẹp nổi bật. Dù hình ảnh các nữ thanh niên xung phong Trường Sơn không hiếm trong văn học chống Mỹ, Lê Minh Khuê đã làm nổi bật tâm hồn trong sáng và mơ mộng, cũng như cuộc sống gian khổ và sự hy sinh lạc quan của họ trong “Những ngôi sao xa xôi.” Đây là hình ảnh đẹp, tiêu biểu cho thế hệ trẻ Việt Nam đã hi sinh tuổi thanh xuân vì Tổ quốc:
“Có biết bao người con gái, con trai
Trong bốn ngàn lớp người giống ta lứa tuổi
Họ đã sống và chết
Giản dị và bình tâm
Không ai nhớ mặt đặt tên
Nhưng họ đã làm ra Đất Nước”
(“Đất Nước” – Nguyễn Khoa Điềm)
Tác phẩm “Những ngôi sao xa xôi” và nhân vật Phương Định thể hiện rõ phong cách sáng tác của Lê Minh Khuê: giản dị nhưng đầy tinh tế, viết về đời sống chiến tranh, máu lửa mà vẫn giữ được tinh thần lạc quan, và phản ánh chân thực cuộc sống của những người trẻ tuổi trên tuyến đường Trường Sơn.
