Phân tích miêu tả rõ ngoại hình nhưng ông lái đò hiện lên với hình ảnh là một ông lão bảy mươi tuổi nhưng vẫn rất khỏe mạnh, đậm mùi lao động.
Phân tích hình tượng người lái đò
1. Phân tích yêu cầu đề bài
- Yêu cầu về nội dung: phân tích bức chân dung hình tượng người lái đò và ý nghĩa của nó trong tác phẩm Người lái đò sông Đà.
- Phạm vi tư liệu, dẫn chứng: những từ ngữ, chi tiết, hình ảnh tiêu biểu trong tùy bút Người lái đò sông Đà của Nguyễn Tuân.
- Phương pháp lập luận chính: phân tích.
2. Luận điểm hình tượng người lái đò sông Đà
- Luận điểm 1: Lai lịch và công việc của người lái đò.
- Luận điểm 2: Vẻ đẹp ngoại hình bình dị, chân chất
- Luận điểm 3: Người lái đò là một nghệ sĩ tài hoa với những phẩm chất đáng quý.
3. Nhận xét về hình tượng người lái đò sông Đà
- Trong tác phẩm Người lái đò sông Đà, tác giả đã xây dựng hai nhân vật đó là con sông Đà và người lái đò trên dòng sông ấy.
- Hình tượng người lái đò sông Đà được nhà văn xây dựng như một dũng tướng tài ba, là một nghệ sĩ lão luyện trong nghề chèo đò vượt thác. Còn bức tranh thiên nhiên dữ dội, con quái vật hiểm ác, kẻ thù số một kia chỉ là phông nền để tác giả tô vẽ, ngợi ca, tôn vinh sức mạnh kì vĩ của con người.
- Người lái đò sông Đà là một nhân vật không tên, vì ông là đại diện cho bao nhiêu con người trên đất nước Việt Nam ngày đêm âm thầm, cần mẫn trong lao động, không ngừng phải đối diện với thiên tai địch họa để giành lấy sự sống và bảo vệ quê hương đất nước.
- Vẻ đẹp tài hoa nghệ sĩ của người lái đò: ông lái đò là một nghệ sĩ trong nghệ thuật vượt thác biểu hiện ở khả năng nắm chắc các quy luật tất yếu của dòng sông Đà, những động tác nhuần nhuyễn, chính xác.
Lập dàn ý chi tiết phân tích hình tượng người lái đò sông Đà
1. Mở bài hình tượng người lái đò
- Giới thiệu đôi nét về tác giả, tác phẩm:
+ Nguyễn Tuân là một tác giả có phong cách nghệ thuật độc đáo, cái tôi đầy cá tính, một nhà văn tài hoa uyên bác, luôn khám phá thế giới ở bình diện văn hóa thẩm mĩ.
+ Người lái đò sông Đà là tùy bút tiêu biểu cho những sáng tác sau cách mạng của ông với nội dung ngợi ca vẻ đẹp của con người và thiên nhiên Tây Bắc.
- Khái quát hình tượng ông lái đò sông Đà: Hình tượng nhân vật người lái đò chính là chất vàng mười đã được thử lửa mà Nguyễn Tuân tìm kiếm, người anh hùng trong thời kì xây dựng chủ nghĩa xã hội.
2. Thân bài hình tượng người lái đò
a) Khái quát về tác phẩm
- Hoàn cảnh sáng tác: Tuỳ bút Sông Đà là kết quả của chuyến đi thực tế vùng núi Tây Bắc của nhà văn vừa thỏa mãn thú phiêu lãng vừa để tìm kiếm vẻ đẹp thiên nhiên và chất vàng mười đã qua thử lửa trong tâm hồn của những con người lao động và chiến đấu trên miền sông núi hùng vĩ và thơ mộng đó.
- Giá trị nội dung: Người lái đò sông Đà là một áng văn đẹp được làm nên từ tình yêu đất nước say đắm, thiết tha của một con người muốn dùng văn chương để ca ngợi vẻ đẹp vừa kì vĩ, hào hùng vừa trữ tình thơ mộng của thiên nhiên và nhất là của con người lao động bình dị ở miền Tây Bắc.
b) Phân tích hình tượng người lái đò
* Luận điểm 1: Lai lịch và công việc của người lái đò
- Về lai lịch:
+ Là một tay đò lão luyện
+ Lâu năm trong nghề.
+ Từng trăm lần xuôi ngược trên dòng sông và tự tay lái chính hơn 60 lần.
+ Am hiểu đặc điểm của con sông.
-> Tác giả xóa mờ xuất thân để ngợi ca những con người vô danh âm thầm cống hiến.
- Về công việc: lái đò trên sông Đà, hằng ngày đối diện với thiên nhiên hung bạo.
* Luận điểm 2: Vẻ đẹp ngoại hình
- Chừng 70 tuổi nhưng còn rất khỏe và tráng kiện.
- “Tay lêu nghêu như cái sào".
- Chân lúc nào cũng khuỳnh khuỳnh
- Nhỡn giới “vời vợi như mong một cái bến xa”.
- Thân hình “gọn quánh như chất sừng, chất mun”.
=> Thân thể ông lái đò mang đậm dấu ấn của nghề nghiệp, chứng tỏ ông là một con người yêu nghề, gắn bó với nghề.
* Luận điểm 3: Người lái đò là một nghệ sĩ tài hoa với những phẩm chất đáng quý.
- Là người có lòng dũng cảm, yêu nghề: “giữ mái chèo, nén vết thương, hai chân kẹp chặt lấy cuống lái”
- Là người từng trải, hiểu biết và thành thạo trong nghề lái đò: “trên sông Đà ông xuôi ngược hơn một trăm lần”, “nhớ tỉ mỉ... những luồng nước”, “sông Đà đối với ông lái đò ấy như một thiên anh hùng mà ông đã thuộc... xuống dòng”,...
- Là người mưu trí dũng cảm, bản lĩnh và tài ba:
+ Ung dung đối đầu với thác dữ “nén đau giữ mái chèo, tỉnh táo chỉ huy bạn chèo...” để phá trùng vi thạch trận thứ nhất.
+ Ông lái đò “không chút nghỉ tay, nghỉ mắt phá luôn vòng vây thứ hai và đổi chiến thuật, ông “nắm chắc binh pháp của thần sông thần đá, ông đã thuộc quy luật phục kích của lũ đá nơi ải nước”, động tác điêu luyện “cưỡi đúng ngay trên bờm sóng, phóng thẳng thuyền vào giữa thác...”
+ Là người nghệ sĩ tài hoa: ưa những khúc sông nhiều ghềnh thác, không thích lái đò trên khúc sông bằng phẳng, coi việc chiến thắng “con thủy quái” là chuyện thường: sau khi vượt thác nhà đò đốt lửa nướng cơm lam và toàn bàn về chuyện cá anh vũ, cá dầm xanh,...
=> Ông lái đò là người anh hùng, người nghệ sĩ trong công việc chèo đò, vượt thác, đại diện cho con người Tây Bắc và là chất vàng mười của đất nước ta.
c) Đặc sắc nghệ thuật
- Kết hợp hài hòa giữa bút pháp lãng mạn và hiện thực
- Sử dụng ngôn ngữ điêu luyện
- Sử dụng nhiều biện pháp tu từ (nhân hóa, so sánh, liên tưởng, tưởng tượng, trùng điệp…)
- Tưởng tượng độc đáo
- Vận dụng tri thức nhiều ngành nghệ thuật.
3. Kết bài hình tượng người lái đò
- Khái quát vẻ đẹp hình tượng người lái đò sông Đà: Hình tượng người lái đò là đại diện cho con người lao động Tây Bắc trong giai đoạn xây dựng chủ nghĩa xã hội, vừa có phẩm chất anh hùng vừa tài hoa nghệ sĩ.
- Mở rộng vấn đề: Thông qua hình tượng ông lái đò, Nguyễn Tuân muốn phát biểu quan niệm rằng "người anh hùng không chỉ có trong chiến đấu mà còn có trong cuộc sống lao động hằng ngày".
Bài Làm Phân Tích Hình Ảnh Người Lái Đò Sông Đà
Nguyễn Tuân là một nhà văn nổi bật với hai giai đoạn sáng tác, trước và sau Cách mạng. Trước Cách mạng, ông nổi danh qua các tác phẩm như "Vang bóng một thời," "Một chuyến đi,"... Sau năm 1945, ông chuyển sang thể loại tùy bút và đạt nhiều thành công, tiêu biểu với các tác phẩm như "Hà Nội ta đánh Mỹ giỏi," và tùy bút "Sông Đà,"... Tác phẩm "Người lái đò sông Đà" là một đoạn trích từ tùy bút "Sông Đà," viết trong chuyến thực tế Tây Bắc năm 1958. Tác phẩm để lại ấn tượng mạnh mẽ trong lòng người đọc không chỉ bởi hình ảnh con sông Đà "hung bạo, trữ tình," mà còn bởi hình tượng người lái đò dũng cảm vượt qua thác dữ với sự tài hoa xuất chúng.
Nhân vật trong trang văn của Nguyễn Tuân luôn mang một vẻ đẹp độc đáo. Hình ảnh cụ Kết với lông mày, tóc, và râu bạc phơ, hiện ra giữa vườn lan với tâm nguyện dành quãng đời còn lại để chăm sóc hoa thơm cỏ quý (Hương Cuội). Một Huấn Cao với đôi chân bị xiềng, cổ đeo gông, nhưng vẫn viết nên những chữ Rồng Bay Phượng Múa, thể hiện hoài bão lớn lao của cuộc đời (Chữ người tử tù). Và còn hình ảnh ông lái đò người Thái (Tây Bắc) với đôi tay điều khiển con thuyền một cách tài tình. Những nhân vật này đều là những con người tài hoa, mang cốt cách nghệ sĩ.
Vẻ đẹp ngoại hình của ông lái đò được Nguyễn Tuân miêu tả khi bước vào tuổi 70. Với mái tóc bạc trắng, thân hình ông vẫn đẹp như một pho tượng tạc bằng đá cẩm thạch, làn da sáng bóng với chất sừng, chất mun. Cánh tay rắn chắc, mạnh mẽ, đôi chân vững vàng như kẹp lấy cuống lái tưởng tượng. Đôi mắt tinh anh, nhãn lực nhìn xa tít tắp. Trên ngực ông nổi lên những "củ nâu" - dấu vết của các trận chiến trên sông Đà mà tác giả gọi là "Thứ huân chương lao động siêu hạng." Ông lái đò này có "tay lái ra hoa," đã từng vượt qua bao thạch trận, giao chiến sinh tử với "lũ đá nơi non nước." Sau hơn mười năm chèo đò và chỉ huy một con thuyền với sáu mái chèo, ông đã ngược xuôi Sông Đà trăm chuyến, chở da trâu, xương hổ, chè, cánh kiếm về xuôi, nắm vững từng con thác, cái ghềnh, và binh pháp của thần sông, thần đá. Vẻ đẹp của ông không chỉ là vẻ ngoài mà còn phản ánh tâm hồn và tính cách mạnh mẽ.
Trước hết, ông lái đò là người từng trải, giàu kinh nghiệm, với hiểu biết sâu sắc về cách vượt qua những dòng nước hiểm nguy trên Sông Đà. Trí nhớ của ông được rèn luyện đến mức tuyệt vời, ông nhớ tỉ mỉ từng luồng nước hiểm trở như đóng đinh vào lòng. Đối với ông, Sông Đà giống như một bản trường ca anh hùng mà ông đã thuộc lòng đến từng dấu chấm, dấu phẩy. Chính vì vậy, ông nắm vững binh pháp của thần sông, thần đá và hiểu rõ quy luật phục kích của lũ đá. Ông là hình ảnh của một con người gắn bó với lao động, yêu nghề sông nước, từng trải và giàu kinh nghiệm. Thứ hai, ông thể hiện sự thông minh, linh hoạt, dũng cảm như một viên tướng tài ba, như một nghệ sĩ trong nghệ thuật vượt thác Sông Đà. Cuộc sống của ông lái đò là một cuộc chiến đấu hàng ngày với thiên nhiên, và ngày nào ông cũng phải chiến đấu để giành lấy sự sống từ tay những con thác. Vẻ đẹp này được Nguyễn Tuân thể hiện qua hình ảnh ông lái đò vượt thác. Sự tài hoa của ông thể hiện qua bản lĩnh chiến đấu và tinh thần dũng cảm phi thường.
Ở vòng vây thứ nhất, ông lái đò đối mặt với thạch trận với khí thế quyết thắng: “Thạch trận vừa dàn xong thì thuyền vụt tới.” Cảnh hỗn chiến ác liệt diễn ra khi những hòn đá “oai phong lẫm liệt” cùng nước thác “reo hò” tấn công vào thuyền. Mặc dù bị tấn công dữ dội, ông lái đò vẫn bình tĩnh “giữ mái chèo khỏi bị hất lên khỏi sông.” Ngay cả khi bị đá đánh một đòn hiểm vào hạ bộ, ông vẫn kẹp lấy cuống lái, tiếp tục chỉ huy con thuyền thoát khỏi nguy hiểm. Vòng vây thứ hai lại càng hiểm trở hơn, với nhiều cửa tử bố trí dày đặc. Ông lái đò tiếp tục tấn công bằng cách "nắm chặt bờm sóng đúng luồng" và cho thuyền "phóng nhanh vào cửa sinh." Cuối cùng, ông đã thắng lợi, trong khi bọn đá thất bại thảm hại.
Ở vòng vây thứ ba, cả hai bên phải và trái đều là “luồng chết,” nhưng ông lái đò vẫn dũng cảm dẫn con thuyền xuyên qua và chiến thắng dòng sông. Qua những thử thách này, ông hiện ra như một vị tướng oai phong, trí dũng song toàn, khiến cuộc chiến giữa con người và thiên nhiên trở nên ngoạn mục, với phần thắng thuộc về sự thông minh và dũng cảm của ông.
Cuối cùng, ông lái đò thể hiện sự khiêm nhường, bình dị và phong thái ung dung của một nghệ sĩ. Đối với ông, hiểm nguy trên sông cũng chỉ là một phần của cuộc sống hàng ngày. Khi vượt qua gian nguy, ông không bàn luận về cuộc chiến vừa qua mà chỉ tập trung vào những điều giản dị như nướng cơm lam và bàn tán về cá anh vũ, cá dầm xanh. Sự phi thường trong công việc hàng ngày của ông đã trở thành điều bình thường, phẩm chất nghệ sĩ của ông hòa quyện với phong thái tài tử.
Tóm lại, qua hình tượng người lái đò, Nguyễn Tuân thể hiện sự yêu mến, tự hào và cảm phục trước những con người lao động bình dị ở vùng Tây Bắc, những con người mà ông coi là "chất vàng mười" quý giá của Tổ quốc.
👉 Trên đây là cách phân tích và làm bài về Hình Ảnh Người Lái Đò Sông Đà. Chúc các bạn đạt được điểm cao trong bài.
