Phân tích truyện Một người Hà Nội của học sinh giỏi

Một người Hà Nội là một tác phẩm hiện thực nổi bật trong chương trình Ngữ văn lớp 12. Bài viết sau đây sẽ hướng dẫn các em soạn bài và cung cấp cách phân tích tác phẩm một cách đầy đủ nhất.

Mục lục [Ẩn]

1. 1. Lập dàn ý Phân tích bài một người Hà Nội

2. 6 Mẫu phân tích truyện Một người Hà Nội chọn lọc

1. Lập dàn ý Phân tích bài một người Hà Nội

Mở bài

- Tác giả Nguyễn Khải

+ Phong cách sáng tác sau năm 1975 chủ yếu viết về những vấn đề nóng của xã hội, về chủ đề văn hóa chính trị, sự thay đổi của con người.

- Giới thiệu về hoàn cảnh sáng tác truyện ngắn “Một người Hà Nội”.

+ Viết năm 1990 khi đất nước bước dần sang nền kinh tế thị trường

+ Chủ đề chính để khắc họa vẻ đẹp của con người Hà Nội trong sự đổi thay của đất nước.

Thân bài

- Vẻ đẹp của nhân vật chính - cô Hiền:

+ Cô xuất thân trong một gia đình gia giáo, giàu có, nề nếp, là người Hà Nội gốc

+ Cô có ngoại hình đẹp, yêu kiều

+ Thông minh hơn người, yêu văn chương yêu nghệ thuật

+ Cô Hiền có vẻ đẹp kiêu kỳ của người Hà Nội gốc.

+ Cô có lối sống ngay thẳng, dám bộc lộ quan điểm của bản thân dù trong hoàn cảnh nào.

+ Dù thời đại có biến chuyển, xã hội có phần biến chất thì cô vẫn luôn giữ được cho mình lối sống đẹp

+ Cô vẫn luôn giữ mối quan hệ với những văn nhân, nghệ sĩ, luôn nuôi dưỡng cho tâm hồn mình, luôn biết yêu và trân trọng vẻ đẹp tinh thần.

+ Trong gia đình nhỏ, cô là người vợ đảm đang, tháo vát.

+ Cô một tay quán xuyến mọi việc lớn nhỏ trong nhà, từ kiếm tiền nuôi gia đình lẫn giữ lửa cho ngôi nhà.

+ Với con mình, cô là người mẹ mẫu mực, nghiêm khắc. Cô dạy các con từ cách ngồi, cách ăn, cách nói chuyện, đi đứng và đặc biệt là cách sống.

+ Cô dạy con phải có trách nhiệm với đất nước nên dù đau lòng cô vẫn chấp nhận để con ra chiến trường bảo vệ đất nước.

--> Cô Hiền là “hạt bụi vàng” mang trong mình vẻ đẹp thuần tuý không trộn lẫn. Đố là vẻ đẹp của tinh thần và cốt cách đã được ngấm sâu từ nền văn hoá vùng đất kinh kỳ, không thể phai nhoà theo năm tháng theo xã hội.

Kết bài

- Tóm lại nội dung bài viết.

- Nghệ thuật trần thuật của tác giả xuyên suốt cả đoạn trích.

6 Mẫu phân tích truyện Một người Hà Nội chọn lọc

Mẫu số 1

Trải qua hàng nghìn năm văn hiến, Hà Nội đã trở thành mảnh đất kết tinh bao tinh hoa của đất trời, là nơi hội tụ cảm xúc của biết bao thế hệ văn nghệ sĩ. Vùng đất kinh kỳ dường như hóa thân thành “nhân vật” có tâm hồn trong văn thơ, chẳng cần xô bồ hay hối hả, Hà Nội vẫn để lại dấu ấn riêng gây thương nhớ cho những ai đã từng ghé qua. Chẳng lãng mạn như Tô Hoài, Đỗ Phấn, truyện ngắn "Một người Hà Nội" của Nguyễn Khải đã để lại trong lòng người đọc biết bao cảm xúc dạt dào, vẻ đẹp con người được khắc hoạ thật tinh tế, chân thật, mang đậm màu sắc Hà thành.

Nguyễn Khải, sinh ra tại Hà Nội, đã trải qua nhiều bước ngoặc lớn trong cuộc đời và sự nghiệp văn chương. Tác phẩm "Một người Hà Nội" được viết vào năm 1990, là một trong những tác phẩm tiêu biểu của ông trong giai đoạn sau năm 1975. Tác phẩm này không chỉ là biểu tượng của sự khắc họa rõ nét vẻ đẹp tính cách và tâm hồn của con người Hà Nội, mà còn là sự tinh tế trong diễn đạt văn chương, thể hiện sự sâu sắc của tác giả đối với đất đai và con người nơi ông sinh sống. Nhan đề "Một người Hà Nội" đã làm nổi bật hình tượng trung tâm xuyên suốt của tác phẩm, đó là "người Hà Nội" mang vẻ đẹp toàn diện từ ngoại hình, tính cách cho đến tâm hồn. Không chỉ màu mè, nhan đề còn đủ gây ấn tượng sâu sắc, như mở ra một không gian nghệ thuật tuyệt mỹ, một mảnh đất Hà thành xinh đẹp, cổ kính, trải qua hàng ngàn năm thăng trầm của lịch sử dân tộc.

Các nhân vật của Nguyễn Khải, đặc biệt là nhân vật chính - cô Hiền, được miêu tả tinh tế và đầy đặc sắc. Cô Hiền, xuất thân từ một gia đình giàu có, nếp nên, đẹp đẽ, trí tuệ vượt trội. Nét đẹp của cô không chỉ là vẻ ngoại hình quý phái mà còn là sự sâu sắc của tâm hồn, phản ánh vẻ đẹp của văn hóa Hà Nội. Cô Hiền yêu mảnh đất này, mặc cho bom đạn đang đổ xuống, chẳng ngại hiểm nguy, vẫn bám trụ lại bởi "không thể rời xa Hà Nội". Cô Hiền không chỉ là người phụ nữ quý phái, đẹp đẽ, mà còn là người có cái nhìn thấu hiểu, nhạy bén về thực tế và là người dám bộc lộ quan điểm, sống thật với chính mình.

Trong tình yêu, cô Hiền không mơ mộng, không chọn một người làm quan hay làm nghệ sĩ. Ngược lại, cô chọn một ông giáo dạy tiểu học, một người đàn ông "hiền lành, chăm chỉ". Quyết định này lại thể hiện sự thực tế và khôn ngoan trong cuộc sống của cô. Cô Hiền không chỉ là người vợ đảm đang, thông minh, mà còn là người mẹ nghiêm khắc. Trong quan hệ với gia đình và người ở, cô là người sống tình nghĩa, nhân hậu, gìn giữ những giá trị truyền thống của người Hà Nội. Cô không chỉ là biểu tượng của sự đẹp đẽ bề ngoài mà còn là biểu tượng của tinh thần và phẩm chất của người Hà Nội.

Nguyễn Khải đã sử dụng ngôn ngữ và miêu tả tinh tế để khắc họa những chi tiết và tâm trạng của nhân vật, tạo nên một bức tranh sống động và sâu sắc về cuộc sống ở Hà Nội. Hình thức nghệ thuật của ông trong "Một người Hà Nội" không chỉ là việc diễn đạt một câu chuyện mà còn là cách ông chọn lọc và sắp xếp từng từ ngữ, từng chi tiết để truyền đạt cái nhìn mới mẻ và sâu sắc về con người và đất đai nơi ông sinh sống.

Tóm lại, "Một người Hà Nội" không chỉ là một tác phẩm văn học nổi bật về đất đai và con người Hà Nội mà còn là một tác phẩm nghệ thuật xuất sắc, làm tươi mới và làm giàu thêm cho văn chương Việt Nam. Tác phẩm này là một đóng góp quan trọng trong việc giữ gìn và phát triển văn hóa, bảo tồn những giá trị truyền thống của đất nước.

Mẫu số 2

"Một người Hà Nội" của nhà văn Nguyễn Khải là một tác phẩm xuất sắc, nơi tác giả thể hiện cái nhìn độc đáo về con người và cuộc sống, và làm điều này bằng một hình thức nghệ thuật đặc trưng, in đậm cá tính sáng tạo của ông. Ngay từ tựa đề "Một người Hà Nội", tác giả đã mở ra một không gian văn hóa đặc trưng của thủ đô, với một người phụ nữ làm trung tâm, mang trong mình vẻ đẹp thuần túy của Hà Nội không bị nhuốm bởi sự đa dạng văn hóa. Đồng thời, tựa đề này cũng là một lời mở đầu cho chủ đề và tư tưởng chính của tác phẩm.

Nhân vật chính, cô Hiền, không chỉ là biểu tượng của vẻ đẹp ngoại hình của người phụ nữ Hà Nội mà còn là người mang đậm nét văn hóa, tâm hồn, và tư tưởng của người dân nơi đây. Cô Hiền không chỉ đẹp bề ngoài mà còn là người có cái nhìn nhạy bén, sâu sắc về thế giới xung quanh, và dám thể hiện quan điểm sống của mình một cách thẳng thắn. Tác giả đã tạo nên một nhân vật có sự hài hòa giữa vẻ đẹp ngoại hình và tâm hồn, giữa truyền thống và hiện đại.

Cô Hiền còn là biểu tượng của sự gắn bó sâu sắc với mảnh đất Hà Nội, thậm chí khi thành phố đối mặt với bom đạn và gian khổ. Tình yêu và niềm tin của cô Hiền vào sự trường tồn của Hà Nội đã tạo nên một hình ảnh mạnh mẽ về lòng tự hào dân tộc và lòng yêu nước. Ngoài ra, cô Hiền còn là người phụ nữ thông minh, có khả năng quản lý gia đình và làm kinh tế tốt, đồng thời giữ được lối sống văn minh và tinh tế. Quyết định chọn chồng của cô Hiền cũng thể hiện sự thực tế và khôn ngoan trong cuộc sống. Cô là người biết cân nhắc và tính toán, có tầm nhìn rõ ràng về mục tiêu sống của mình.

Tác phẩm không chỉ tập trung vào cô Hiền mà còn mô tả những nhân vật khác của Hà Nội, như những thanh niên có lý tưởng, trách nhiệm với quê hương, những người có lòng yêu nước sâu sắc. Những hình ảnh này góp phần làm nổi bật tinh thần và phẩm chất đặc trưng của người Hà Nội trong tác phẩm. Tác giả đã sử dụng ngôn ngữ và miêu tả tinh tế để khắc họa những chi tiết và tâm trạng của nhân vật, tạo nên một bức tranh sống động và sâu sắc về cuộc sống ở Hà Nội. Hình thức nghệ thuật của Nguyễn Khải trong "Một người Hà Nội" không chỉ là việc diễn đạt một câu chuyện mà còn là cách ông chọn lọc và sắp xếp từng từ ngữ, từng chi tiết để truyền đạt cái nhìn mới mẻ và sâu sắc về con người và đất đai nơi ông sinh sống.

Mẫu số 3

Truyện "Một người Hà Nội," sáng tác năm 1990 và in trong tập truyện "Hà Nội trong mắt tôi" của nhà văn Nguyễn Khải năm 1995, là một tác phẩm đặc sắc, thể hiện cái nhìn mới mẻ của tác giả về con người và cuộc sống. Tác phẩm này không chỉ là một câu chuyện về một người phụ nữ Hà Nội, mà còn là một bức tranh sống động về vẻ đẹp của Hà Nội và tầm quan trọng của giữ gìn bản sắc văn hóa. Với nhân vật chính là cô Hiền, người xuất thân từ một gia đình giàu có, tác giả đã tạo nên hình ảnh của một người phụ nữ Hà Nội mẫu mực, không chỉ về vẻ ngoại hình mà còn về tâm hồn và những giá trị văn hóa truyền thống. Cô Hiền không chỉ là người đẹp về hình thể mà còn là người đẹp về tâm hồn, giữ cho nét đẹp Hà Nội thuần túy không bị mất đi trong thời gian.

Tác phẩm mở ra không gian nghệ thuật cổ kính, mảnh đất Kinh Kỳ, và những thay đổi của thời đại, tạo nên một bức tranh tư duy và triết học về cuộc sống. Tên gọi "Một người Hà Nội" không chỉ đơn thuần là miêu tả về cô Hiền mà còn là một biểu tượng cho vẻ đẹp, tình cảm và tâm hồn của người Hà Nội. Người kể chuyện không chỉ là người quan sát mà đôi khi còn tham gia trực tiếp vào câu chuyện, tạo ra một góc nhìn khách quan và gần gũi. Việc không miêu tả ngoại hình mà chỉ tập trung vào cách sống, cách ứng xử của cô Hiền thể hiện sự tinh tế và sáng tạo của tác giả.

Tác giả không chỉ tập trung vào nhân vật chính mà còn mô tả vẻ đẹp của thanh niên Hà Nội, những người tình nguyện đi đánh Mỹ với tình yêu nước nồng nàn. Các chi tiết về những người bạn và đồng đội, như Tuất, được mô tả chân thực và cảm động, làm nổi bật nét đẹp nhân văn của con người Hà Nội. Cuối cùng, tác giả với sự lặng lẽ và nhẹ nhàng của ngôn từ đã khắc họa một Hà Nội đã trải qua nhiều biến cố, nhưng vẫn giữ được nét đẹp tinh thần và văn hóa cố cách. Cô Hiền, với tình yêu và niềm tin mãnh liệt vào sự trường tồn của Hà Nội, trở thành biểu tượng của lòng trung thành và tình cảm sâu sắc với quê hương.

Tác phẩm "Một người Hà Nội" của Nguyễn Khải không chỉ là một câu chuyện cá nhân mà còn là một tác phẩm nghệ thuật toàn vẹn, làm tôn lên vẻ đẹp và giá trị của con người Hà Nội trong bối cảnh lịch sử và văn hóa phong phú.

Mẫu số 4

Nguyễn Khải được coi là cây bút khá nổi tiếng của văn xuôi nước ta từ sau rách mạng tháng Tám. Những sáng tác văn chương của Nguyễn Khải phản ánh sinh động và khá chân thật quá trình vận động của cả nền văn học từ thời chiến tranh sang thời hòa hình. Trong những sáng tác trước năm 1977, Nguyễn Khải chủ yếu quan tâm đến các vấn đề mang tính thời sự chính trị. Và những sáng tác của ông từ năm 1978 về sau ông lại quan tâm nhiều hơn về cuộc sống đời thường. Ông đi sâu phản ánh và phân tích những diễn biến tâm lí khá phức tạp nhưng rất hợp lí của con người trong thời đại sau chiến tranh. Một người Hà Nội rút từ tập truyện Hà Nội trong mắt tôi là một tác phẩm tiêu biểu cho ngòi bút Nguyễn Khải ở giai đoạn sáng tác thứ hai. Trong truyện Một người Hà Nội Nguyễn Khải đã xây dựng khá thành công hình tượng nhân vật bà Hiền - một nhân vật khá tiêu biểu cho người Hà Nội.

Một người Hà Nội nói riêng và cả tập truyện Hà Nội trong mắt tôi nói chung là chứa đựng một tình yêu sâu nặng với Hà Nội với những hiểu biết sâu sắc và tinh tế của Nguyễn Khải về nét đẹp của cảnh vật và con người Hà Nội.

Cô Hiền xuất thân từ một gia đình giàu có, lương thiện, có học thức, yêu thích thơ văn. Cô Hiền đẹp, thông minh, được bố mẹ cho phép mở phòng tiếp khách văn chương, vẻ đẹp của cô Hiền là một vẻ đẹp khá toàn diện được tác giả thể hiện qua nhiều góc độ khác nhau, từ cách chọn người bạn trăm năm đến việc thu xếp việc nhà, sinh con và răn dạy con cái.

Về hôn nhân, cô Hiền đã vượt qua thói thường tình của con người, cô không ham danh, hám lợi, không cơ hội, không lính toán. Cô có một quan điểm rất nghiêm túc đúng đắn về hôn nhân. Là một phụ nữ có nhan sắc, yêu văn chương, thời còn con gái tiếp xúc nhiều với những văn nhân nghệ sĩ, nhưng cô lại không sống theo lối sống lãng mạn, viễn vông. Cô cũng chả hứa hẹn gì với đám nghệ sĩ, văn nhân, đùa vui một thời son trẻ thế là đủ. Cô chọn người bạn đời của cô cũng không phải là một ông quan nào mà là một ông giáo cấp tiểu học, hiền lành, chăm chỉ, khiến cả Hà Nội phải kinh ngạc. Cô Hiền luôn đặt trách nhiệm làm vợ, làm mẹ lên trên mọi thú vui khác. Cô coi việc phụng dưỡng chồng, chăm sóc cho chồng con là một niềm vui, là niềm hạnh phúc của cô. Trong việc quản lí gia đình cô Hiền luôn là người chủ động, tự tin và xác định rõ vai trò quan trọng của người vợ trong gia đình. Theo cô “Người đàn bà không làm nội tướng thì cái gia đình ấy cũng chả ra sao”. Vì vậy mà cô Hiền đã phê phán cái thói "bắt nạt vợ" quá đáng của người cháu. Cô là một người sớm có nhận thức về “bình đẳng nam nữ".

Về việc dạy con, cô Hiền dạy con khi chúng còn nhỏ và dạy từ những chuyện sinh hoạt hàng ngày trong gia đình như cách ngồi ăn, cách cầm bát, cầm đũa, múc canh ... vì cô cho đó là một hình thức văn hóa: văn hóa ẩm thực, văn hóa sống ... và hơn nữa, đó là văn hóa của người Hà Nội. Theo cô, người Hà Nội phải sống cho thật chuẩn mực: “Chúng mày là người Hà Nội thì cách đi đứng nói năng phải có chuẩn, không được sống tùy tiện, buông tuồng”.

Về việc sinh con, cô Hiền cũng có quan điểm rất tiến bộ so với những người đương thời. Cái thời mà người ta thích đẻ nhiều để sau này có “con đàn, cháu đống” cho vui cửa, vui nhà và họ coi đó là niềm hạnh phúc. Họ thích đẻ nhiều mà ít quan tâm đến việc nuôi nấng và giáo dục con cái đến nơi đến chôn vì họ cứ theo cái quan niệm cũ: “Trời sinh voi, trời sinh cỏ”. Cũng ở vào cái thời đại đó nhưng cô Hiền lại có một nhận thức đúng đắn, tiến bộ. Cô không tin vào việc “Trời sinh voi, trời sinh cỏ”, và cô có một quyết định khá dứt khoát: chấm dứt việc sinh đẻ vào năm bốn mươi tuổi, để có điều kiện nuôi dạy con cái một cách chu đáo để chúng có thể “sống tự lập”, không bị lệ thuộc, sống có nhân, cách. Tình yêu thương con của cô Hiền là một thứ tình cảm sáng suốt của một người mẹ có nhân cách, giàu lòng tự trọng, có suy nghĩ sâu sắc, đúng đắn, có tầm nhìn sâu rộng.

Một nét đẹp ở cô Hiền mà khiến chúng ta phải khâm phục và trân trọng đó là “lòng tự trọng“ rất cao cả của cô. Lòng tự trọng không cho phép con người ta sống ích kỉ và hèn nhát. Chính vì có lòng tự trọng cao nên cô Hiền bằng lòng cho đứa con trai lớn của mình là Dũng đi chiến đấu mặc dầu lòng cô đau đớn lắm vì cô "không muốn nó sống bám vào sự hy sinh của bạn bè”. Tiếp đến, cô Hiền cho đứa em Dũng tiếp bước anh mình “bảo nó tìm đường sống để các bạn nó phải chết, cũng là một cách giết chết nó”. Lòng tự trọng ấy cũng chính là lòng yêu nước, ý thức cộng đồng thâm trầm, sâu sắc mà không cần ồn ào của cô Hiền.

Cô Hiền là một người sống chuẩn mực có bản lĩnh, tự tin ở chính mình. Cô Hiền có cách sống và vẻ bề ngoài có vẻ tư sản nhưng không hề bị đi học tập cải tạo vì cô chẳng hề bóc lột ai, cô chỉ sống bằng cái nghề làm hoa giấy. Cô Hiền là một con người mang đậm chất Hà Nội. Chất Hà Nội của cô Hiền được thể hiện qua cách sống lịch lãm, sang trọng của cô. Điều này được thể hiện rất rõ ngay trong phòng khách của cô. Phòng khách của cô như lưu giữ cái hồn Hà Nội: cổ kính, quý phái và tinh tế mà “suốt mấy chục năm không hề thay đồi". Chất Hà Nội của cô Hiền đưực thể hiện qua thái độ ung dung, tự tại trước những biến động của thời cuộc: cô không hề lo sợ trước sự thắng lợi của cách mạng và cũng không tỏ ra mừng vui quá mức. Câu trả lời của cô trước câu hỏi hơi nghiệt của đứa cháu:

“Tại sao cô không phải học tập cải tạo. Cô giấu cũng tài nhỉ ?”

“Tao có bộ mặt rất tư sản, một cách sống rất tư sản, nhưng lại không bóc lột ai cả thì làm sao thành tư sản được. ”

Hoặc:

“Nước độc lập vui quá cô nhỉ”

"Vui hơi nhiều, nói cũng hơi nhiều, phải nghĩ đến làm ăn chứ?" đã thể hiện khá rõ chất ung dung tự tại của cô Hiền.

Hơn thế nữa, chất Hà Nội ở cô Hiền còn được thể hiện qua sự khôn ngoan, sâu sắc của trí tuệ như việc cô nói về lẽ tuần hoàn: “Thiên địa tuần hoàn, cái vào ra của tạo vật không thể lường trước được’’, hoặc việc cô bộc lộ niềm tin vào tương lai vào cái đẹp của Hà Nội vẫn tồn tại vĩnh viễn, dẫu mỗi thời điểm cái đẹp có khác nhau: "Mỗi thế hệ điều có thời vàng son của họ. Hà Nội thì không thế. Thời nào nó cũng đẹp, một vẻ đẹp riêng cho một lứa tuổi”.

Nhìn chung lại, ta thấy cô Hiền là một người phụ nữ không những có nhan sắc mà còn có một vẻ đẹp tâm hồn rất lớn. Cô Hiền là một người phụ nữ mẫu mực rất yêu chồng và thương con, có lòng lự trọng cao, có nhiều quan điểm rất tiến bộ như trong việc sinh con, giáo dục con, sống chuẩn mực, lịch lãm, điềm đạm, luôn giữ phong cách của một người Hà Nội và rất yêu Hà Nội, tin tưởng vẻ đẹp của Hà Nội không bao giờ mất đi. Hay nói một cách khác cô Hiền là một người tiêu biểu cho vẻ đẹp của người Hà Nội.

Mẫu số 5

Chẳng lãng mạn như Tô Hoài, Đỗ Phấn, truyện ngắn Một người Hà Nội của Nguyễn Khải đã để lại trong lòng người đọc biết bao cảm xúc dạt dào, vẻ đẹp con người được khắc hoạ thật tinh tế, chân thật, mang đậm màu sắc Hà thành.

Nguyễn Khải sinh ra tại Hà Nội, ông trải qua nhiều bước ngoặc lớn trong cuộc đời mình. Năm 1950, ông bắt đầu sự nghiệp văn chương với những tác phẩm đầu tay: Xây dựng (1950-1951), Xung đột (phần I – 1959, phần II – 1962),… Các tác phẩm viết về đề tài nông thôn: Mùa lạc (1960), Người trở về (1964),… Từ sau năm 1975, các tác phẩm của ông đề cập chủ yếu đến vấn đề chính trị - xã hội mang tính thời sự, đặc biệt là tâm lý, tư tưởng con người trước những biến động của thời cuộc.

Các tác phẩm tiêu biểu của Nguyễn Khải trong giai đoạn này: Cha và con, và… (1979), Thời gian của người (1985) và đặc sắc nhất là truyện ngắn Một người Hà Nội được ông viết năm 1990. Tác phẩm đã khắc họa rõ nét vẻ đẹp tính cách và tâm hồn của con người Hà Nội qua biết bao thăng trầm, biến động của đất nước.

Nhan đề Một người Hà Nội được Nguyễn Khải đặt đã làm nổi bật lên hình tượng trung tâm xuyên suốt của tác phẩm chính là “người Hà Nội” mang trong mình vẻ đẹp toàn diện từ ngoại hình, tính cách cho đến tâm hồn. Nhan đề không màu mè, khoa trương cũng đủ gây ấn tượng sâu sắc trong lòng người đọc, nó như mở ra một không gian nghệ thuật tuyệt mỹ, một mảnh đất Hà thành xinh đẹp, cổ kính, trải qua hàng ngàn năm thăng trầm của lịch sử dân tộc

Nguyễn Khải xây dựng nhiều tuyến nhân vật đều xuất thân là người Hà thành, tuy nhiên nổi bật là cô Hiền – nhân vật chính trong truyện. Cô xuất thân trong một gia đình giàu có, nế nếp, có nhan sắc, yêu văn chương và có trí thông minh hơn người. Ở nhân vật này, toát lên vẻ đẹp thuần tuý không trộn lẫn, vẻ đẹp của tinh thần và cốt cách thấm sâu từ nền văn hoá vùng đất kinh kỳ, không thể phai nhoà theo năm tháng.

Cô Hiền yêu mảnh đất này, nơi cô sinh ra và lớn lên với biết bao hoài niệm, cô vẫn ở lại Hà Nội thân thương mặc cho bom đạn đang đổ xuống nơi đây, chẳng ngại hiểm nguy đang trực chờ cô và gia đình mình vẫn bám trụ chỉ bởi vì “không thể rời xa Hà Nội”.Người phụ nữ có vẻ đẹp quý phái, đầy lòng kiêu hãnh, sự tự tin vốn có của người Đô thành, cùng với con mắt nhạy bén, sắc sảo dám bộc lộ quan điểm thẳng thắn, dám sống thật với bản thân.

Mặc cho xã hội đang dần thay đổi, nếp sống hối hả xô bồ đang ngày càng lan rộng trong nhân dân, cô Hiền vẫn giữ cho cho mình được lối sống đẹp, cách cư xử nhã nhặn, thanh cao đúng chuẩn Hà thành. Quả là một con người thức thời, cô nhanh chóng dung hoà được giá trị vật chất và vẻ đẹp tâm hồn, tuy chẳng còn phải tuổi thiếu nữ đôi mươi nhưng người phụ nữ này vẫn giữ cho mình một tâm hồn yêu nghệ thuật, cô vẫn giữ mối quan hệ với những văn nhân, nghệ sĩ, giữ cho tâm hồn biết yêu và trân trọng vẻ đẹp tinh thần.

Gần ba mươi tuổi, cô Hiền mới đi lấy chồng, “đùa vui một thời son trẻ thế là đủ” đã đến lúc làm một người vợ hiền, một người mẹ tốt, cô không chọn “một ông quan nào hết” hay một người văn nghệ sĩ, cô chọn lấy một ông giáo tiểu học “hiền lành, chăm chỉ, khiến cả Hà Nội phải kinh ngạc”. Người phụ nữ này chắc hẳn nổi tiếng cả Hà thành, cô đã có những tính toán cho cuộc đời mình, khi đứng trước ngã rẽ cuộc đời cô lựa chọn một lối đi an toàn nhất nhưng cũng hoàn hảo nhất.

Cô Hiền có tất cả, từ gia thế cho tới ngoại hình, trí tuệ, cô biết mình cần gì và muốn gì, quyết định chọn một nhà giáo tri thức lại hiền lành, chăm chỉ sẽ mang lại cho cô một gia đình hạnh phúc trọn vẹn. Khi là người vợ, người mẹ cô tính toán chu toàn cho tương lai của những đứa con mình, đây quả thực là một người phụ nữ tài sắc vẹn toàn, dám nghĩ dám làm, khi đã làm thì không sợ đàm tiếu, thị phi thiên hạ. Bất kể là bản lĩnh hay trí tuệ cô đều có thừa, thật khiến người kinh khâm phục, kính nể bội phần.

Cô Hiền được tác giả miêu tả như “nội tướng”, mọi việc trong gia đình đều do một tay cô thu xếp chu toàn. Cô tài giỏi trong việc kinh tế lẫn quản lý gia đình, đưa cho chồng những lời khuyên đúng đắn kịp thời, mở một cửa hàng hoa giả mang lại thu nhập cho gia đình, cô bán đi một dinh cơ cho người bạn ở kháng chiến về. Chỉ bằng những hành động trên, ta hoàn toàn có thể cảm nhận được cô Hiền là người rất thức thời, và có trí tuệ hơn người.

Cô và gia đình sống như một nhà tư sản ở trong một “tòa nhà tọa lạc ngay tại một đường phố lớn”, “mùa đông ông mặc áo ba-đờ-xuy, đi giày da, bà mặc áo măng-tô”, “bàn ăn trải khăn trắng, giữa bàn có một lọ hoa”,… Họ vẫn giữ nếp sống Hà thành giữa thời cuộc đổi thay nhưng lại chẳng thấp thỏm lo sợ, cũng chẳng cần để tâm đến lời dị nghị xung quanh bởi vì cô Hiền biết đâu là chuẩn mực, là giới hạn, để giữ cho mình không đủ “tiêu chuẩn” thành tư sản, chẳng cần “bóc lột” ai mọi việc đều tự sức mình mà làm.

Cô tự tin khẳng định với những bà bạn của mình “các bà không biết nhưng nhà nước lại rất biết”, câu nói là thể hiện lòng tin tuyệt đối vào chế độ mới, lòng yêu nước mãnh liệt, dạt dào. Trong nuôi dạy con cái, cô là người mẹ mẫu mực, nghiêm khắc, cô dạy các con từ cách ngồi, cách ăn và cả nói chuyện, đi đứng, dạy cho chúng “không được sống tuỳ tiện, buông tuồng”. Cô truyền dạy cho con lối sống, văn hoá người Hà Nội, khắc sâu vào tâm trí chúng lòng yêu nước và trách nhiệm cao cả với Tổ quốc.

Trong những năm kháng chiến chống Mỹ, là một người mẹ chứng kiến đứa con mình ra chiến trường bom đạn, đối diện với sinh ly tử biệt, mặc dù lo lắng, đau lòng nhưng cô vẫn để con đi. Cô Hiền là một người mẹ mẫu mực, tôn trọng quyết định của con, sống có lòng tự trọng, cô không muốn Dũng “sống bám vào sự hy sinh của bạn bè”.

Ra đi là bảo vệ Tổ quốc, hy sinh cho Tổ quốc không thể có sự ích kỷ, hẹp hòi len lỏi trong tâm trí. Dù đứng ở cương vị nào, cô Hiền vẫn giữ được cốt cách thanh cao, lối cư xử rất đỗi mẫu mực. Nguyễn Khải ví cô như “hạt bụi vàng” là cách ông thể hiện sự yêu quý, trân trọng trước vẻ đẹp trí tuệ và nhân cách của con người Hà Nội.

Nguyễn Khải sáng tạo hình tượng người kể chuyện xuất hiện xuyên suốt chiều dài tác phẩm, theo giọng kể chiêm nghiệm và đầy triết lý của nhân vật vùng đất Hà thành và con người nơi đây hiện lên một cách sinh động, hóm hỉnh và rất chân thật. Tác giả đã rất thành công trong nghệ thuật trần thuật, ông nhìn sự vật, hiện tượng dưới nhiều góc độ và với nhiều cách đánh giá, ngôn ngữ thay đổi linh hoạt, giàu biểu cảm. Các chi tiết nghệ thuật “hạt bụi vàng”, “cây si cổ thụ”,… rất đặc sắc đã góp phần khắc sâu vẻ đẹp con người Hà Nội trong lòng người đọc.

Một người Hà Nội của Nguyễn Khải là truyện ngắn rất đặc sắc và để lại giá trị to lớn cho nền văn học nước nhà. Trong cái nhìn của ông, con người của mảnh đất kinh kỳ hiện lên với vẻ đẹp đậm màu truyền thống, nét đẹp riêng biệt không thể trộn lẫn với bất kỳ nơi đâu. Với sức sống bền bỉ, lòng yêu mến cái đẹp từ ngàn năm lịch sử, người Hà Nội đang bài trừ những cái xấu xa đang du nhập vào nền văn hoá, người người, nhà nhà vẫn giữ nếp sống thanh cao, kiêu hãnh vốn có của mình.

Mẫu số 6

Nguyễn Khải được coi là cây bút khá nổi tiếng của văn xuôi nước ta từ sau cách mạng tháng Tám. Những sáng tác văn chương của Nguyễn Khải phản ánh sinh động và khá chân thật quá trình vận động của cả nền văn học từ thời chiến tranh sang thời hòa hình. Trong những sáng tác trước năm 1977, Nguyễn Khải chủ yếu quan tâm đến các vấn đề mang tính thời sự chính trị. Và những sáng tác của ông từ năm 1978 về sau ông lại quan tâm nhiều hơn về cuộc sống đời thường. Ông đi sâu phản ánh và phân tích những diễn biến tâm lí khá phức tạp nhưng rất hợp lí của con người trong thời đại sau chiến tranh. Một người Hà Nội Hà Nội rút từ tập truyện Hà Nội trong mắt tôi là một tác phẩm tiêu biểu cho ngòi bút Nguyễn Khải ở giai đoạn sáng tác thứ hai. Trong truyện Một người Hà Nội Hà Nội Nguyễn Khải đã xây dựng khá thành công hình tượng nhân vật bà Hiền - một nhân vật khá tiêu biểu cho người Hà Nội.

Về hôn nhân, cô Hiền đã vượt qua thói thường tình của con người, cô không ham danh, hám lợi, không cơ hội, không tính toán. Cô có một quan điểm rất nghiêm túc đúng đắn về hôn nhân. Là một phụ nữ có nhan sắc, yêu văn chương, thời còn con gái tiếp xúc nhiều với những văn nhân nghệ sĩ, nhưng cô lại không sống theo lối sống lãng mạn, viễn vông. Cô cũng chả hứa hẹn gì với đám nghệ sĩ, văn nhân, đùa vui một thời son trẻ thế là đủ. Cô chọn người bạn đời của cô cũng không phải là một ông quan nào mà là một ông giáo cấp tiểu học, hiền lành, chăm chỉ, khiến cả Hà Nội phải kinh ngạc. Cô Hiền luôn đặt trách nhiệm làm vợ, làm mẹ lên trên mọi thú vui khác. Cô coi việc phụng dưỡng chồng, chăm sóc cho chồng con là một niềm vui, là niềm hạnh phúc của cô. Trong việc quản lí gia đình cô Hiền luôn là người chủ động, tự tin và xác định rõ vai trò quan trọng của người vợ trong gia đình. Theo cô “Người đàn bà không làm nội tướng thì cái gia đình ấy cũng chả ra sao”. Vì vậy mà cô Hiền đã phê phán cái thói "bắt nạt vợ" quá đáng của người cháu. Cô là một người sớm có nhận thức về “bình đẳng nam nữ".

Cô Hiền là một người sống chuẩn mực có bản lĩnh, tự tin ở chính mình. Cô Hiền có cách sống và vẻ bề ngoài có vẻ tư sản nhưng không hề bị đi học tập cải tạo vì cô chẳng hề bóc lột ai, cô chỉ sống bằng cái nghề làm hoa giấy. Cô Hiền là một con người mang đậm chất Hà Nội. Chất Hà Nội của cô Hiền được thể hiện qua cách sống lịch lãm, sang trọng của cô. Điều này được thể hiện rất rõ ngay trong phòng khách của cô. Phòng khách của cô như lưu giữ cái hồn Hà Nội: cổ kính, quý phái và tinh tế mà “suốt mấy chục năm không hề thay đổi". Chất Hà Nội của cô Hiền được thể hiện qua thái độ ung dung, tự tại trước những biến động của thời cuộc: cô không hề lo sợ trước sự thắng lợi của cách mạng và cũng không tỏ ra mừng vui quá mức. Câu trả lời của cô trước câu hỏi hơi nghiệt của đứa cháu:

“Tại sao cô không phải học tập cải tạo. Cô giấu cũng tài nhỉ ?”

“Tao có bộ mặt rất tư sản, một cách sống rất tư sản, nhưng lại không bóc lột ai cả thì làm sao thành tư sản được. ”

Hoặc:

“Nước độc lập vui quá cô nhỉ”

"Vui hơi nhiều, nói cũng hơi nhiều, phải nghĩ đến làm ăn chứ?" đã thể hiện khá rõ chất ung dung tự tại của cô Hiền.

Nhìn chung lại, ta thấy cô Hiền là một người phụ nữ không những có nhan sắc mà còn có một vẻ đẹp tâm hồn rất lớn. Cô Hiền là một người phụ nữ mẫu mực rất yêu chồng và thương con, có lòng tự trọng cao, có nhiều quan điểm rất tiến bộ như trong việc sinh con, giáo dục con, sống chuẩn mực, lịch lãm, điềm đạm, luôn giữ phong cách của một người Hà Nội Hà Nội và rất yêu Hà Nội, tin tưởng vẻ đẹp của Hà Nội không bao giờ mất đi. Hay nói một cách khác cô Hiền là một người tiêu biểu cho vẻ đẹp của người Hà Nội.
Xem thêm tại: https://loigiaihay.com/phan-tich-tac-pham-mot-nguoi-ha-noi-cua-nguyen-khai-a163252.html