Nhân vật trữ tình là một thuật ngữ được sử dụng chủ yếu trong văn học, đặc biệt là trong các tác phẩm văn học trữ tình. Nhân vật trừ tình thường là những nhân vật có tâm hồn thi sĩ, với cảm xúc sâu sắc và chân thành. Những nhân vật này thường phản ánh tâm trạng, tình cảm và suy nghĩ của tác giả thông qua những trải nghiệm, khó khăn hoặc mâu thuẫn trong cuộc sống.
Nhân vật trữ tình trong thơ
1. Ngôi xưng (cái tôi trong thơ): Nhân vật trừ tình thường xuất hiện qua ngôi xưng "tôi", "ta", hoặc thậm chí không xưng hô rõ ràng nhưng vẫn mang dấu ấn cá nhân của tác giả.
2. Cảm xúc và tâm trạng: Nhân vật trừ tình thường biểu đạt trực tiếp cảm xúc, tâm trạng (vui, buồn, cô đơn, khao khát...).
3. Ngữ cảnh biểu đạt: Bối cảnh trong bài thơ thường là nơi nhân vật trữ tình bộc lộ mình.
4. Giọng điệu và ngôn ngữ: Giọng điệu (trầm buồn, thiết tha, mãnh liệt...) là cách nhà thơ làm nổi bật nhân vật trừ tình. Ngôn ngữ được chọn lọc nhằm bộc lộ sắc thái cảm xúc riêng biệt.
5. Hình tượng gắn liền với nhân vật trữ tình: Nhân vật trừ tình thường được thể hiện qua các hình tượng nghệ thuật như thiên nhiên, con người, đồ vật... để làm rõ cảm xúc.
Nhân vật trữ tình trong truyện
Nhân vật trừ tình trong truyện ngắn thường là những nhân vật thể hiện cảm xúc, suy tư và tâm trạng thông qua hành động, lời nói, hoặc sự miêu tả từ người kể chuyện.
1. Dựa vào cảm xúc nội tâm: Nhân vật trữ tình thường được miêu tả với chiều sâu tâm hồn, những suy nghĩ phức tạp và cảm xúc sâu sắc.
2. Ngôn ngữ và cách kể chuyện: Lời văn khi đề cập đến nhân vật này thường đậm chất trữ tình, giàu hình ảnh, giàu cảm xúc.
3. Quan hệ với thiên nhiên và bối cảnh: Nhân vật trừ tình thường có sự gắn bó đặc biệt với thiên nhiên, cảnh vật, hoặc không gian sống.
4. Vai trò trong câu chuyện: Nhân vật trữ tình không nhất thiết là nhân vật chính, nhưng họ thường có vai trò thể hiện thông điệp, tư tưởng, hoặc tâm tư của tác giả.
5. Sự đối lập giữa nội tâm và thực tại: Nhân vật này thường bộc lộ xung đột nội tâm khi đối diện với hiện thực khắc nghiệt, thể hiện qua những nỗi đau, khát vọng, hoặc những trăn trở về cuộc sống.
6. Dấu ấn của tác giả: Nhân vật trữ tình đôi khi mang chính suy nghĩ, cảm xúc và quan niệm sống của tác giả, là phương tiện để tác giả truyền tải thông điệp nghệ thuật.
