Sông Đà hiện lên với vẻ đẹp hung bạo, dữ dội, là dòng sông vừa hoang dã vừa mạnh mẽ, mang trong mình sức mạnh thiên nhiên đầy thử thách. Sự dữ dội ấy làm nổi bật vẻ đẹp hùng vĩ đầy thách thức.
Dưới ngòi bút tài hoa và uyên bác của Nguyễn Tuân, sông Đà không chỉ đơn thuần là một con sông vô tri mà trở thành một “nhân vật” với cá tính, tâm trạng và hoạt động phong phú. Tác giả đã khái quát: con sông Tây Bắc này vừa hung bạo vừa trữ tình. Khi hung bạo, sông Đà như một kẻ thù với con người, và khi trữ tình, nó trở thành một người bạn thân thiết, như một “cố nhân” luôn khiến người ta nhớ nhung và lưu luyến.
Về hình dáng, con sông Đà được mô tả ở nhiều thời điểm và góc độ khác nhau, với sự tỉ mỉ và tinh tế của nhà văn. Sông Đà, với tính cách hung bạo, ẩn chứa trong nó một bản chất như loài thủy quái, luôn rình rập con người như đòi nợ. Không chỉ ở những con thác, mà còn ở vẻ huyền bí và hoang sơ của dòng sông chảy giữa những rừng núi Tây Bắc. Tác giả, như một nhà quay phim lão luyện, vừa cung cấp cái nhìn toàn cảnh về sông Đà, vừa dừng lại để đưa ra những pha “cận cảnh” đặc sắc về sự hung dữ của nó.
Cảnh tượng hiếm thấy như vách đá dựng đứng bên sông, chỉ khi mặt trời ở đỉnh đầu mới có nắng, tạo ấn tượng sâu sắc về sự hiểm trở của vách đá và sự hẹp hòi của dòng chảy. Đôi khi, dòng sông bị thu hẹp đến mức có thể ném đá từ bờ bên này sang bờ bên kia. Ấn tượng về vách đá dựng đứng và dòng sông hẹp càng được làm nổi bật khi nhà văn sử dụng các so sánh độc đáo, gợi lên sự hiểm trở và hùng vĩ.
Sự hung bạo của sông Đà còn thể hiện qua những ghềnh nước dữ dội, nơi gió, sóng và đá phối hợp chặt chẽ, tạo thành sức mạnh đe dọa con người. Quá trình mô tả ghềnh Hát Loóng với sự kết hợp của gió, sóng và đá tạo ra nhịp điệu khẩn trương, dồn dập, gấp gáp, giống như sự chuyển động của gió và sóng.
Những hút nước khủng khiếp trên sông cũng được mô tả chi tiết với âm thanh nhân cách hóa, giống như những cống bị sặc nước. Để làm nổi bật sự nguy hiểm, tác giả kết hợp việc mô tả với việc kể chuyện, kích thích trí tưởng tượng của người đọc.
Sông Đà còn hung bạo với những thác nước, được mô tả như có cả một bầy thủy quái, nham hiểm và xảo quyệt. Các thác nước được nhân hóa thành những quái vật sẵn sàng tiêu diệt người lái đò, với sự góp mặt của hàng ngàn tảng đá. Những hòn đá được khắc họa như những quái vật từ ngàn năm mai phục, sẵn sàng vồ lấy thuyền. Nguyễn Tuân đã thổi sự sống vào những hòn đá vô tri, khiến người đọc cảm nhận được sự hung tợn của chúng.
Vẻ đẹp man dại và sức mạnh huyền bí của sông Đà hiện lên ở nhiều góc độ khác nhau, phản ánh tiềm năng to lớn của sông Đà trong sự nghiệp công nghiệp hóa đất nước. Nguyễn Tuân nhắc đến hình ảnh các tuốc bin thủy điện như một biểu tượng cho vai trò và vị trí của sông Đà trong sự phát triển công nghiệp của đất nước.
Từ các tư liệu phong phú và chính xác, Nguyễn Tuân đã liệt kê các thác nước từ Vạn Yên đến Thác Bờ, kết hợp với quang cảnh hùng vĩ và huyền bí của sông Đà giữa rừng núi Tây Bắc.
